Έρμος ποταμός / Gediz Nehri
[Ποτάμι]

Στο Μουράτ νταγ / Murat dağı (το αρχαίο Δίνδυμον όρος), ένα βουνό με κορφές που φτάνουν τα 2.312 μ., ανάμεσα στο Ουσάκ και την Κιουτάχεια, δηλαδή στις βορειοδυτικές παρυφές του Φρυγικού Οροπεδίου. Αυτό ήταν το ιερό βουνό της θεάς Κυβέλης, η οποία επονομαζόταν και Δινδυμηνή.

Στο Ανατολικό Αιγαίο, όπου σχηματίζει ένα εκτεταμένο Δέλτα που περιβάλλει μία λιμνοθάλασσα. Το ερμαϊκό Δέλτα αρχίζει στο ύψος της Μαινεμένης / Menemen, και καταλήγει στο βορειοανατολικό άκρο του Κόλπου της Σμύρνης (τον οποίο οι αρχαίοι Έλληνες ονόμαζαν Ερμαϊκό κόλπο, λόγω των εκβολών του ποταμού).

Από τα νότια: ο Sart Çayı (Πακτωλός) και πολλοί άλλοι. Από τα βόρεια: ο Denirci Çayı, ο Gördes Çayı, παραπόταμος του Kum Çayı (Λύκος), ένα από τα πολλά ποτάμια με το ίδιο αρχαιοελληνικό όνομα. Αυτός ο Λύκος / Κουμ εκβάλλει στον Έρμο κοντά στη Μαγνησία / Μανίσα. Και πολλοί άλλοι.

Ο Έρμος / Γκεντίζ ανήκει εξ ολοκλήρου στην τουρκική επικράτεια. Είναι ένας από τους τέσσερις μεγάλους ποταμούς που διαρρέουν το σώμα της δυτικής Μικράς Ασίας και, μέσω των κοιλάδων τους, συνδέουν τον κόσμο του μικρασιατικού Αιγαίου με την ενδοχώρα, εκεί όπου καταλήγει το πελώριο οροπέδιο της Ανατολίας. Όλοι κατευθύνονται από τα ανατολικά προς τα δυτικά κι εκβάλλουν στο Αιγαίο. Αλλά ο Έρμος κατέχει σημαντική θέση στο σύστημα των χερσαίων επικοινωνιών, καθώς είναι ο κεντρικότερος από τους τέσσερις και χαράσσει τον φυσικό άξονα ανάμεσα στην Άγκυρα και την Σμύρνη.

---

Οι πηγές του βρίσκονται στο Μουράτ νταγ / Murat dağı (το αρχαίο Δίνδυμον όρος), ένα βουνό με κορφές που φτάνουν τα 2.312 μ., ανάμεσα στο Ουσάκ και την Κιουτάχεια. Λίγο πιο κάτω, αρδεύει την εύφορη κοιλάδα της αρχαίας Λυδίας και δέχεται τα νερά πολλών άλλων ποταμών που έρχονται από τα βόρεια και τα νότια. Κατευθυνόμενος προς τα δυτικά, δηλαδή προς το Αιγαίο, ο Έρμος σχηματίζει ένα εκτεταμένο Δέλτα. Το ερμαϊκό Δέλτα αρχίζει στο ύψος της Μαινεμένης / Menemen, και καταλήγει στο βορειοανατολικό άκρο του Κόλπου της Σμύρνης, αφήνοντας να σχηματιστεί ανάμεσα μία λιμνοθάλασσα.

---

Το δυτικότερο τμήμα του Έρμου, αποτελούσε το φυσικό σύνορο μεταξύ Αιολίας (στα βόρεια) και Ιωνίας (στα νότια). Η αρχαία Φώκαια / σήμερα Foça, που βρίσκεται στην βόρεια πλευρά των εκβολών, ήταν η βορειότερη ιωνική πόλις-κράτος: μία ιωνική πόλις, αθηναϊκή αποικία, μάλιστα, φυτεμένη σε αιολικά εδάφη. Ο Ηρόδοτος τονίζει αυτό το παράδοξο, όταν περιγράφει τον ελληνικό κόσμο της αιγαιακής Ανατολής (στο πρώτο βιβλίο των Ιστοριών του). Από την άκρη του κόλπου, η ιωνική Φώκαια αντικρίζει το νοτιότερο άκρο της Λέσβου, που υπήρξε το σημαντικότερο κέντρο του πολιτισμού των Αιολών.