Παρθένιο / Μπαρτίν

Ο ποταμός Παρθένιος (Bartın είναι το παραφθαρμένο τουρκικό όνομά του) κατεβαίνει από τις απότομες πλαγιές των Παφλαγονικών Άλπεων, διασχίζει πυκνά δάση, που προσέφεραν εξαιρετικής ποιότητας ναυπηγική και οικοδομική ξυλεία, και χύνεται στον Εύξεινο / Μαύρη Θάλασσα. Παρόλο που είναι ένας από τους δεκάδες μικρούς ποταμούς της Παφλαγονίας, έχει μεγάλη ιστορία: ανήκει στην ομηρική γεωγραφία και αναφέρεται στην Ιλιάδα (Β 854). Η σημασία του οφείλεται όχι μόνον στην ομορφιά του –αυτή τη λέξη χρησιμοποιεί ο Φώτης Κόντογλου για να τον περιγράψει–, αλλά στο γεγονός ότι ήταν πλωτός και «καράβια πολλά και παπόρια ταξιδεύγουνε μέσα» συνεχίζει ο Κόντογλου. «Τα καράβια πηγαίνουνε στο Γκιουλκέν μπουνάρ, που θα πει Πηγή της Οξιάς, και φορτώνουνε ξυλική· σ’ αυτό το μέρος κάνουνε τα καΐκια».

Δεκαέξι χιλιόμετρα πριν από τις εκβολές του, εκεί όπου αρχίζει να σχηματίζεται ένα δέλτα, χτίστηκε η παραποτάμια κωμόπολη Παρθένι / Bartın, ξακουστή άλλοτε για τους ταρσανάδες της και τους καραβομαραγκούς της. «Από το Γκιουλκέν μπουνάρ το χωριό Παρθένι είναι μια ώρα δρόμος με τα ποδάρια» και «δυο ώρες δρόμος απ’ την ακροθαλασσιά». Αυτά έγραφε ο θαλασσογεννημένος Κόντογλου στον Αστρολάβο, βιβλίο παράξενο, στολισμένο με ζουγραφιές, που εκδόθηκε το 1935. Μία από τις «ζουγραφιές» είναι και τα «Δασωμένα βουνά της Μαύρης Θάλασσας κοντά στο Παρθένι».

Μόνο μερικά ξύλινα σπίτια σώζονται από τα παλαιά τα χρόνια. Κατά τα άλλα, τα σύγχρονα εργοστάσια έχουν καταστρέψει τα πάντα. Και οι περιβαλλοντικές οργανώσεις διαμαρτύρονται έντονα για τη ρύπανση του ποταμού Μπαρντίν.