Magdalino, Μανουήλ Α΄ Κομνηνός (2008)
[Βιβλιογραφία]

“Η βασιλεία του Μανουήλ Α΄ (1143-1180) αποτέλεσε το απόγειο της αναγέννησης της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας επί Κομνηνών. Επακολούθησε, ωστόσο, μια ραγδαία παρακμή, η οποία οδήγησε στη λεηλασία της Κωνσταντινούπολης το 1204 από τους Σταυροφόρους της Τέταρτης Σταυροφορίας. Ο ιστορικός της εποχής Νικήτας Χωνιάτης κατέγραψε τα γεγονότα σε μια αφήγηση που επηρέασε για πολύν καιρό τις απόψεις των νεότερων ιστορικών. Οι πολιτικές επιλογές του Μανουήλ θεωρήθηκαν άστοχες, η λαμπρή βασιλεία του κρίθηκε στείρα και παρακμασμένη και η όλη αναγέννηση των Κομνηνών βασισμένη σε σαθρά θεμέλια.

Το βιβλίο αυτό, το πρώτο εδώ κι έναν αιώνα σχεδόν που πραγματεύεται αποκλειστικά τη βασιλεία του Μανουήλ Α΄, αξιολογεί εκ νέου τον αυτοκράτορα και το περιβάλλον του υπό το φως των πρόσφατων ερευνών. Δείχνει ότι το βασίλειό του δεν ήταν απλώς τα φτωχά υπολείμματα μιας άλλοτε κραταιάς αυτοκρατορίας, ούτε μια κοινωνία που η ανάπτυξή της είχε ανασταλεί από ένα καταπιεστικό καθεστώς. Ο 12ος αιώνας παρουσιάζεται εδώ ως μια ξεχωριστή και δημιουργική φάση της βυζαντινής ιστορίας, κατά την οποία η αυτοκρατορία διατηρεί τις υπάρχουσες παραδόσεις και τάσεις ενώ ταυτόχρονα προσαρμόζεται σ’ έναν κόσμο που αλλάζει. Ένας όλο και μεγαλύτερος ορθολογισμός χαρακτηρίζει τις δομές της αυτοκρατορικής γραφειοκρατίας και της αριστοκρατίας, ενώ η εξουσία και οι οικονομικοί πόροι συγκεντρώνονται όλο και περισσότερο στα χέρια του αυτοκρατορικού κατεστημένου, και ιδίως της αυτοκρατορικής οικογένειας, στην Κωνσταντινούπολη. Παράλληλα, η αστική κοινωνία εκτός της αυτοκρατορικής οικογένειας γίνεται όλο και πιο σύνθετη και εκλεπτυσμένη, η Εκκλησία αποκτά όλο και πιο έντονα το χαρακτήρα επαγγελματικού οργανισμού και η εγγράμματη ελίτ επιβάλλει όλο και περισσότερο τη δική της ρητορική παιδεία ως βάση της εθνικής Ορθοδοξίας. Μέσα σ’ αυτό το κλίμα πρέπει να διαβαστεί η τεράστια παραγωγή ρητορικών κειμένων που υμνούν τον Μανουήλ, τα οποία τροφοδότησαν όλες τις μεταγενέστερες αντιλήψεις για τη βασιλεία του.”

Περιεχόμενα: Πρόλογος του συγγραφέα στην ελληνική έκδοση σσ. 9-10. Πρόλογος σσ. 11-13. Βραχυγραφίες σσ. 15-19. Χάρτες σσ. 21-22. Γενεαλογικά δέντρα σσ. 23-26. Εισαγωγή: Προβλήματα και πηγές σσ. 27-64. Κεφάλαιο 1. Η αυτοκρατορία των Κομνηνών μεταξύ Ανατολής και Δύσης σσ. 65-190. Κεφάλαιο 2. Η Κωνσταντινούπολη και οι επαρχίες σσ. 191-297. Κεφάλαιο 3. Το σύστημα των Κομνηνών σσ. 298-371. Κεφάλαιο 4. Διακυβέρνηση σσ. 372-501. Κεφάλαιο 5. Οι υπέρμαχοι της ορθοδοξίας σσ. 502-652. Κεφάλαιο 6. Ο αυτοκράτορας και η εικόνα του σσ. 653-772. Επίλογος σσ. 773-779. Παράρτημα 1. Τα ποιήματα του Μαγγανείου Προδρόμου σσ. 780-789. Παράρτημα 2. Κοσμικοί αξιωματούχοι στους συνοδικούς καταλόγους της περιόδου των Κομνηνών σσ. 790-799. Παράρτημα 3. «Πάτρωνες» μεγιστάνες της εποχής του Μανουήλ που αναφέρονται σε συλλογές ποιημάτων σσ. 800-802. Βιβλιογραφία σσ. 803-831. Ευρετήριο σσ. 833-870. Χάρτες Η αυτοκρατορία γύρω στο 1150 σ. 21, Ο πυρήνας της αυτοκρατορίας των Κομνηνών σ. 22, Η Κωνσταντινούπολη των Κομνηνών σσ. 192. Σύνολο σελ 874.