Κυριακίδης, Ιστορία Μ. Σουμελά (1898, 1986)
[Βιβλιογραφία]
Επαμεινώνδας Κυριακίδης, Ιστορία της παρά την Τραπεζούντα Ιεράς Βασιλικής Πατριαρχικής Σταυροπηγιακής Μονής της Υπεραγίας Θεοτόκου της Σουμελά (Πουρναράς, φωτογρ. ανατύπωση Θεσσαλονίκη 1986)
Αρχική έκδοση
Αναλυτικό και εμπεριστατωμένο μελέτημα του Τραπεζούντιου καθηγητή Κυριακίδη (1868-1916) με θέμα την ιστορία του μοναστικού ιδρύματος και τον τρόπο διοίκησής του, τους μοναχούς και ηγούμενους, τις σχέσεις της μονής με τις τοπικές εκκλησιαστικές αρχές και με το Οικουμενικό Πατριαρχείο, από την Πρωτοβυζαντινή εποχή μέχρι τα τέλη του 19ου αιώνα.
Στο Παράρτημα (μετά τη σ. 301): Α. Παπαδόπουλος Κεραμεύς, «Κατάλογος τω εν τη Ιερά Μονή του Σουμελά ελληνικών χειρογράφων» σσ. α΄-νς΄. Πρόκειται για πολύτιμη καταγραφή που έκανε ο ΑΠΚ μεταξύ 3ης και 11ης Νοεμβρίου 1884 «επί ηγουμενείας του σεβασμίου αρχιμανδρίτου Παρθενίου». Ο ΑΠΚ βρήκε μόνον 84 χειρόγραφα, ενώ υπήρχαν πολλά περισσότερα τα οποία διασκορπίστηκαν στην Τρανσυλβανία και αλλού, και σημαντικός αριθμός χάθηκε ή εκλάπη μεταξύ 1843-46. Ακολουθούν τα Περιεχόμενα του βιβλίου σ. νζ΄ και ο μακρύς Κατάλογος των συνδρομητών σσ. νη΄-ξθ΄.