Τραυλός, Πολεοδομική εξέλιξη Αθηνών (1960, 2005)
[Βιβλιογραφία]

Το 1960, όταν κυκλοφόρησε η Πολεοδομική εξέλιξις των Αθηνών, ο αείμνηστος Ιωάννης Τραυλός (1908-1985) εξέφραζε την ελπίδα ότι το βιβλίο αυτό θα ήταν χρήσιμο όχι μόνο στους ειδικούς, αλλά και σε όσους ενδιαφέρονταν να γνωρίσουν την ιστορία της Αθήνας από την εποχή της ίδρυσής της ως τις αρχές του 19ου αιώνα. Οι ελπίδες του δεν διαψεύστηκαν. Η πρώτη έκδοση εξαντλήθηκε σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα και η Πολεοδομική έμεινε κλασικό εγχειρίδιο για την ιστορία, την αρχιτεκτονική και την πολεοδομία της Αθήνας. Μετά την εξάντληση της πρώτης έκδοσης, ο Ι. Τραυλός, παρόλο που το 1971-72 δημοσιεύτηκαν δύο ακόμη βιβλία του για την Αθήνα (Bildlexikon zur Topographie des antiken Athen και Athènes au fil du temps), είχε προγραμματίσει την επανέκδοση της Πολεοδομικής, με την προσθήκη μάλιστα όλων των νέων στοιχείων που είχαν στο μεταξύ προκύψει. Οι πολλές όμως επιστημονικές του δραστηριότητες και οι άλλες υποχρεώσεις δεν του άφησαν χρόνο για μια τέτοια αναθεώρηση. Το 1991, έξι χρόνια μετά το θάνατό του, η κόρη του Νίνα Τραυλού-Einhorn, γνωρίζοντας την επιθυμία του πατέρα της, αποφάσισε να προχωρήσει, σε συνεργασία με τις Εκδόσεις Καπόν και την υπογράφουσα, στην επανέκδοση της Πολεοδομικής. Ο απροσδόκητος θάνατός της στις 20 Ιουνίου 1992, της στέρησε τη χαρά να δει το βιβλίο ολοκληρωμένο.

Η δεύτερη έκδοση της Πολεοδομικής είναι πανομοιότυπη με την πρώτη. Καμιά αλλαγή δεν έγινε στα κείμενα, που όλα στοιχειοθετήθηκαν εκ νέου. Για τις αναπαραγωγές των εικόνων χρησιμοποιήθηκαν τα πρωτότυπα σχέδια και οι ίδιες φωτογραφίες (με εξαίρεση τις εικ. 39, 48, 64, 77 και 142), χωρίς αλλαγές στη σελιδοποίηση, για να μην υπάρχουν προβλήματα στις βιβλιογραφικές παραπομπές. Οι δώδεκα πίνακες (Ι-ΧΙΙ) με τους χάρτες της πολεοδομικής εξέλιξης των Αθηνών από την προϊστορία ως τις αρχές του 19ου αιώνα δεν έγιναν αναδιπλούμενοι όπως στην πρώτη έκδοση, αλλά αναπτύσσονται σ' ένα δισέλιδο ο καθένας, για την ευκολότερη χρήση τους. Ακολουθεί κατάλογος των δημοσιευμάτων του Τραυλού για την Αθήνα και την ευρύτερη περιοχή της, κατά χρονολογική σειρά, για να είναι σε θέση ο αναγνώστης να αναζητήσει περισσότερα στοιχεία μέσα από τις σχετικές μελέτες. Πολλές από αυτές χρονολογούνται μετά το 1960, έτος έκδοσης της Πολεοδομικής. Την πρώτη έκδοση του βιβλίου του είχε αφιερώσει ο Ι. Τραυλός στον φίλο και συνάδελφό του στις ανασκαφές της Αρχαίας Αθηναϊκής Αγοράς, καθηγητή της Αρχαιολογίας κ. Homer A. Thompson, σ' ένδειξη της εκτίμησής του και της αγαστής συνεργασίας τους. Η επανέκδοση αφιερώνεται στη μνήμη του Ιωάννη Τραυλού και της θυγατέρας του Νίνας Τραυλού-Einhorn. (Οκτώβριος 1993, Αγγελική Κόκκου, από τον Πρόλογο της δεύτερης έκδοσης)

Περιεχόμενα: Πρόλογος β' έκδοσης. Πρόλογος. Εισαγωγή. Φυσικόν περιβάλλον των Αθηνών.

Ι. Η πόλις των Αθηνών από της εγκαταστάσεως των πρώτων κατοίκων μέχρι των χρόνων του Σόλωνος (3500-600 π.Χ.). II. Από των χρόνων του Σόλωνος μέχρι της καταστροφής της πόλεως υπό των Περσών (600-479 π.Χ.). III. Από της καταστροφής της πόλεως υπό των Περσών μέχρι των χρόνων του Λυκούργου (479-338 π.Χ.). IV. Από των χρόνων του Λυκούργου μέχρι της καταστροφής της πόλεως υπό του Σύλλα (338-86 π.Χ.). V. Από της υπό του Σύλλα αλώσεως της πόλεως μέχρι της υπό των Ερούλων καταστροφής αυτής (86 π.Χ.-267 μ.Χ.). VI. Από της υπό των Ερούλων καταστροφής της πόλεως μέχρι Θεοδοσίου του Β' (267-408 μ.Χ.). VII. Η πόλις από των χρόνων Θεοδοσίου Β' μέχρι των χρόνων του Ιουστινιανού (408-565 μ.Χ.). VIII. Η πόλις από του Ιουστινιανού μέχρι της υπό των Φράγκων καταλήψεως αυτής (565-1204 μ.Χ.).

IX. Αι Αθήναι κατά τους χρόνους της Φραγκοκρατίας (1204-1456). Χ. Από της υπό των Τούρκων καταλήψεως της πόλεως μέχρι της καταστροφής αυτής υπό του Μοροζίνη (α' περίοδος της Τουρκοκρατίας 1456-1687). XI. Από της καταστροφής της πόλεως υπό του Μοροζίνη μέχρι της απελευθερώσεως αυτής (β' περίοδος της Τουρκοκρατίας 1687-1833). XII. Αι Αθήναι πρωτεύουσα του Ελληνικού Κράτους (1833-1959). Κατάλογος των σημειουμένων επί του πίν. XII εκκλησιών. Συντομογραφίαι. Κατάλογος εικόνων και πινάκων. Ευρετήριον. Σύνολο σελ. 288 (διαστάσεις 28 x 22 εκ.), σκληρό εξώφυλλο.