Η διαδρομή του αυτοκράτορα Ιουλιανού από την Κ/Πολη στην Αντιόχεια το 362 και η εκστρατεία εναντίον της Περσίας το 363
[Χάρτες]
Τίτλος χάρτη
Η διαδρομή του αυτοκράτορα Ιουλιανού από την Κ/Πολη στην Αντιόχεια το 362 και η εκστρατεία εναντίον της Περσίας το 363
Είδος
Είδος
Ιστορικός.
Είδος
Σκαρίφημα.
Περιγραφή
Πέντε μήνες μετά την στέψη του, ο αυτοκράτορας Ιουλιανός (361-363) έφυγε από την Κωνσταντινούπολη (στις 10 Μαΐου του 362) και, διασχίζοντας τη μικρασιατική Βιθυνία (μέσω Νικομήδειας / İzmit), έφτασε στο οροπέδιο της Άγκυρας, την αρχαία και βυζαντινή Επαρχία της Γαλατίας. Κάνοντας μία παράκαμψη, κατέβηκε την κοιλάδα του ποταμού Σαγγάριου μέχρι την Πεσσινούντα, την ιερή πόλη της Ασιάτισσας θεάς Κυβέλης κοντά στο σύγχρονο Sivrihisar (στα άγρια μέρη της αρχαίας Φρυγίας). Από την Άγκυρα, το κομβικό σταυροδρόμι της μικρασιατικής χερσονήσου και το στρατηγικότερο της σημείο, προχώρησε Ν-ΝΑ, άφησε πίσω την Καππαδοκία (όπου είχε ζήσει ως παιδί υπό επιτήρηση στα αυτοκρατορικά κτήματα). Πέρασε τις Κιλίκιες Πύλες, τη στενωπό στην οροσειρά του Ταύρου, και, μετά την Ταρσό, τις Πύλες της Συρίας, την θρυλική πεδιάδα της Ισσού κι έφτασε στις 18 Ιουλίου της ίδιας χρονιάς στην Αντιόχεια (Antakya), την πρωτεύουσα της ιστορικής Συρίας και διοικητική έδρα όλης της Ανατολής. Με άλλα λόγια, με εξαίρεση την παράκαμψη Πεσσινούντα, η διαδρομή που ακολούθησε ο Ιουλιανός ήταν η πιο χιλιοπατημένη διαδρομή του πανάρχαιου οδικού δικτύου που συνέδεε τόπους και λιμάνια της Μικράς Ασίας με τη Μέση Ανατολή.
Στην Αντιόχεια, όπου ο Ιουλιανός (ο λεγόμενος «Παραβάτης») έμεινε εννέα μήνες ελπίζοντας να ζήσει το όνειρο της επιστροφής στην ελληνική αρχαιότητα, στηρίζοντας τους εκεί ελληνιστές, τους ρήτορες, τους γραμματικούς και τους τελευταίους οπαδούς της λατρείας του θεού Απόλλωνα, οργάνωσε την εκστρατεία εναντίον του Βασιλείου των Σασανιδών Περσών. Ήταν σκοπός του θείου του, του Μεγάλου Κωνσταντίνου, ο οποίος πέθανε το 337 στον δρόμο προς το περσικό μέτωπο. Ήταν σκοπός και του ξαδέλφου του, του Κωνστάντιου Β΄, ο οποίος πέθανε και αυτός στον δρόμο προς το περσικό μέτωπο το 361. Ο Ιουλιανός σκόπευε να χτυπήσει τους Σασανίδες στην πρωτεύουσά τους την Κτησιφώντα στην όχθη του Τίγρη (κοντά στην ελληνιστική Σελεύκεια του Τίγρη και λίγο νοτιότερα από τη Βαγδάτη, η οποία ιδρύθηκε μερικούς αιώνες αργότερα).
Παρά τις αντιρρήσεις πολλών αξιωματούχων, ο Ιουλιανός ξεκίνησε την εκστρατεία στις 5 Μαρτίου του 363, επικεφαλής 60.000-80.000 ή και 95.000 ανδρών. Το στράτευμα κατευθύνθηκε Β-ΒΑ προς την Άνω Μεσοποταμία, έφτασε στην παρευφράτεια Ηλιούπολη (το κομβικό και μαρτυρικό Manbij πάνω στο σύνορο Συρίας-Τουρκίας) και πέρασε στην Άνω Μεσοποταμία. Από τις Κάρρες (τη βιβλική Χαρράν στην αρχαία Επαρχία της Οσροηνής, κοντά στα σύγχρονα σύνορα Τουρκίας-Συρίας) έφτασε στις 27 Μαρτίου στο Καλλίνικο (την παρευφράτεια ελληνιστική πόλη της Βόρειας Συρίας, που θα μετονομάσουν αργότερα οι χαλίφες σε Ράκκα / ar-Raqqa). Από εκεί είχε διαβεί τον Ευφράτη προς τη Μεσοποταμία και ο Μέγας Αλέξανδρος το 331 π.Χ.
Ακολουθώντας τον ποταμό Ευφράτη, ο Ιουλιανός πέρασε το Κιρκήσιον (που ταυτίστηκε με το συριακό Al-Busayrah κι όχι το Ντέιρ αλ-Ζορ, όπως αναφέρεται συχνά) και, αφήνοντας πίσω τα αυτοκρατορικά εδάφη, εισήλθε στην περσική επικράτεια (το σύγχρονο Ιράκ). Οι Σασανίδες χρησιμοποίησαν τα κανάλια για να μετατρέψουν το σύστημα άρδευσης, που ήταν το προνόμιο της Μεσοποταμίας, σε βαλτοτόπια τα οποία θα αναχαίτιζαν τον εχθρό. Πράγματι, η λασπουριά και τα έλη καθυστέρησαν το στράτευμα, αλλά εντέλει τα ποταμόπλοια που μετέφεραν τροφοδοσία και οπλισμό φόρτωσαν τον στρατό που κατάφερε κατ’ αυτόν τον τρόπο να φτάσει μέχρι τον ποταμό Τίγρη. Η Κτησιφών ήταν κοντά. Μάταια την πολιόρκησε ο Ιουλιανός, ο οποίος εντέλει αναγκάστηκε να υποχωρήσει κυρίως λόγω προβλημάτων ανεφοδιασμού. Φαίνεται, επίσης, ότι το στράτευμα είχε επιδοθεί σε λεηλασίες, παραμελώντας τα στρατιωτικά του καθήκοντα.
Για να μην ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο για την επιστροφή, μέσα από εχθρικά εδάφη, αποφάσισε να ανέβει με το στράτευμα βορειότερα και να διαφύγει μέσω της αρμενικής Επαρχίας Κορδυηνής / Korchayk, όπως φαίνεται στο χαρτογράφημα.
Η Κορδυηνή (που ταυτίζεται με τον σύγχρονο μεθοριακό Νομό Σιρνάκ / Şırnak ili στη ΝΑ-Ν Τουρκία) ίσως να ήταν η περιοχή των αρχαίων Καρδούχων (Κούρδων;) την οποία διέσχισαν οι Μύριοι του Ξενοφώντα το 401 π.Χ. για να διαφύγουν και αυτοί από τα περσικά στρατεύματα, όχι των Σασανιδών βασιλέων αλλά του Αχαιμενίδη Μεγάλου Βασιλέως Αρταξέρξη Β΄.
Αλλά ο Ιουλιανός δεν πρόλαβε να περάσει το περσαρμενικό σύνορο. Ούτως ή άλλως είχε επιδιώξει μία μετωπική σύγκρουση με τον μεγάλο αντίπαλο, τον μακροβιότερο Μεγάλο Βασιλέα της Περσίας τον Σαπώρ Β΄ (βασ. 309-379), όμως έκανε λαθεμένους υπολογισμούς –παρότι ήταν ένας εξαιρετικός στρατηγικός νους– και βρέθηκε παγιδευμένος στ’ ανατολικά του ποταμού Τίγρη κοντά στην ιστορική πόλη Σαμάρρα (125 χλμ Β της Βαγδάτης στην ιρακινή Περιφέρεια Salah Al-Din). Μέσα στο μεσοποταμιακό καλοκαίρι, η σύρραξη άρχισε με τη μορφή επί μέρους επιθέσεων εναντίον τμημάτων της στρατιάς του Ιουλιανού και εξελίχθηκε σε σφοδρή σύγκρουση στις 26 Ιουνίου. Το δόρυ που δέχτηκε ο αυτοκράτορας τον ξεκοίλιασε. Παρόλα αυτά, ο γιατρός του και κορυφαία προσωπικότητα του επιστημονικού κόσμου, ο Ορειβάσιος ο Περγαμηνός (π. 320-403), προσπάθησε να τον κρατήσει στη ζωή. Σύμφωνα με τον Αντιοχέα ιστορικό του 4ου αι. Αμμιανό Μαρκελλίνο, χάρη στον οποίο αντλούμε τις περισσότερες πληροφορίες για τον Ιουλιανό και την τελευταία εκστρατεία του –στην οποία είχε λάβει και ο ίδιος μέρος–, ο Φλάβιος Κλαύδιος Ιουλιανός άφησε την τελευταία του πνοή τρεις ημέρες αργότερα. Έμεινε όμως η 26η Ιουνίου του 363, ημέρα που πληγώθηκε ο αυτοκράτορας, ως η ημερομηνία του θανάτου του. Ήταν 32 ετών.
>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> Βλέπε και Συνοδευτικό υλικό <<<<<<<<<<
Στην Αντιόχεια, όπου ο Ιουλιανός (ο λεγόμενος «Παραβάτης») έμεινε εννέα μήνες ελπίζοντας να ζήσει το όνειρο της επιστροφής στην ελληνική αρχαιότητα, στηρίζοντας τους εκεί ελληνιστές, τους ρήτορες, τους γραμματικούς και τους τελευταίους οπαδούς της λατρείας του θεού Απόλλωνα, οργάνωσε την εκστρατεία εναντίον του Βασιλείου των Σασανιδών Περσών. Ήταν σκοπός του θείου του, του Μεγάλου Κωνσταντίνου, ο οποίος πέθανε το 337 στον δρόμο προς το περσικό μέτωπο. Ήταν σκοπός και του ξαδέλφου του, του Κωνστάντιου Β΄, ο οποίος πέθανε και αυτός στον δρόμο προς το περσικό μέτωπο το 361. Ο Ιουλιανός σκόπευε να χτυπήσει τους Σασανίδες στην πρωτεύουσά τους την Κτησιφώντα στην όχθη του Τίγρη (κοντά στην ελληνιστική Σελεύκεια του Τίγρη και λίγο νοτιότερα από τη Βαγδάτη, η οποία ιδρύθηκε μερικούς αιώνες αργότερα).
Παρά τις αντιρρήσεις πολλών αξιωματούχων, ο Ιουλιανός ξεκίνησε την εκστρατεία στις 5 Μαρτίου του 363, επικεφαλής 60.000-80.000 ή και 95.000 ανδρών. Το στράτευμα κατευθύνθηκε Β-ΒΑ προς την Άνω Μεσοποταμία, έφτασε στην παρευφράτεια Ηλιούπολη (το κομβικό και μαρτυρικό Manbij πάνω στο σύνορο Συρίας-Τουρκίας) και πέρασε στην Άνω Μεσοποταμία. Από τις Κάρρες (τη βιβλική Χαρράν στην αρχαία Επαρχία της Οσροηνής, κοντά στα σύγχρονα σύνορα Τουρκίας-Συρίας) έφτασε στις 27 Μαρτίου στο Καλλίνικο (την παρευφράτεια ελληνιστική πόλη της Βόρειας Συρίας, που θα μετονομάσουν αργότερα οι χαλίφες σε Ράκκα / ar-Raqqa). Από εκεί είχε διαβεί τον Ευφράτη προς τη Μεσοποταμία και ο Μέγας Αλέξανδρος το 331 π.Χ.
Ακολουθώντας τον ποταμό Ευφράτη, ο Ιουλιανός πέρασε το Κιρκήσιον (που ταυτίστηκε με το συριακό Al-Busayrah κι όχι το Ντέιρ αλ-Ζορ, όπως αναφέρεται συχνά) και, αφήνοντας πίσω τα αυτοκρατορικά εδάφη, εισήλθε στην περσική επικράτεια (το σύγχρονο Ιράκ). Οι Σασανίδες χρησιμοποίησαν τα κανάλια για να μετατρέψουν το σύστημα άρδευσης, που ήταν το προνόμιο της Μεσοποταμίας, σε βαλτοτόπια τα οποία θα αναχαίτιζαν τον εχθρό. Πράγματι, η λασπουριά και τα έλη καθυστέρησαν το στράτευμα, αλλά εντέλει τα ποταμόπλοια που μετέφεραν τροφοδοσία και οπλισμό φόρτωσαν τον στρατό που κατάφερε κατ’ αυτόν τον τρόπο να φτάσει μέχρι τον ποταμό Τίγρη. Η Κτησιφών ήταν κοντά. Μάταια την πολιόρκησε ο Ιουλιανός, ο οποίος εντέλει αναγκάστηκε να υποχωρήσει κυρίως λόγω προβλημάτων ανεφοδιασμού. Φαίνεται, επίσης, ότι το στράτευμα είχε επιδοθεί σε λεηλασίες, παραμελώντας τα στρατιωτικά του καθήκοντα.
Για να μην ακολουθήσει τον ίδιο δρόμο για την επιστροφή, μέσα από εχθρικά εδάφη, αποφάσισε να ανέβει με το στράτευμα βορειότερα και να διαφύγει μέσω της αρμενικής Επαρχίας Κορδυηνής / Korchayk, όπως φαίνεται στο χαρτογράφημα.
Η Κορδυηνή (που ταυτίζεται με τον σύγχρονο μεθοριακό Νομό Σιρνάκ / Şırnak ili στη ΝΑ-Ν Τουρκία) ίσως να ήταν η περιοχή των αρχαίων Καρδούχων (Κούρδων;) την οποία διέσχισαν οι Μύριοι του Ξενοφώντα το 401 π.Χ. για να διαφύγουν και αυτοί από τα περσικά στρατεύματα, όχι των Σασανιδών βασιλέων αλλά του Αχαιμενίδη Μεγάλου Βασιλέως Αρταξέρξη Β΄.
Αλλά ο Ιουλιανός δεν πρόλαβε να περάσει το περσαρμενικό σύνορο. Ούτως ή άλλως είχε επιδιώξει μία μετωπική σύγκρουση με τον μεγάλο αντίπαλο, τον μακροβιότερο Μεγάλο Βασιλέα της Περσίας τον Σαπώρ Β΄ (βασ. 309-379), όμως έκανε λαθεμένους υπολογισμούς –παρότι ήταν ένας εξαιρετικός στρατηγικός νους– και βρέθηκε παγιδευμένος στ’ ανατολικά του ποταμού Τίγρη κοντά στην ιστορική πόλη Σαμάρρα (125 χλμ Β της Βαγδάτης στην ιρακινή Περιφέρεια Salah Al-Din). Μέσα στο μεσοποταμιακό καλοκαίρι, η σύρραξη άρχισε με τη μορφή επί μέρους επιθέσεων εναντίον τμημάτων της στρατιάς του Ιουλιανού και εξελίχθηκε σε σφοδρή σύγκρουση στις 26 Ιουνίου. Το δόρυ που δέχτηκε ο αυτοκράτορας τον ξεκοίλιασε. Παρόλα αυτά, ο γιατρός του και κορυφαία προσωπικότητα του επιστημονικού κόσμου, ο Ορειβάσιος ο Περγαμηνός (π. 320-403), προσπάθησε να τον κρατήσει στη ζωή. Σύμφωνα με τον Αντιοχέα ιστορικό του 4ου αι. Αμμιανό Μαρκελλίνο, χάρη στον οποίο αντλούμε τις περισσότερες πληροφορίες για τον Ιουλιανό και την τελευταία εκστρατεία του –στην οποία είχε λάβει και ο ίδιος μέρος–, ο Φλάβιος Κλαύδιος Ιουλιανός άφησε την τελευταία του πνοή τρεις ημέρες αργότερα. Έμεινε όμως η 26η Ιουνίου του 363, ημέρα που πληγώθηκε ο αυτοκράτορας, ως η ημερομηνία του θανάτου του. Ήταν 32 ετών.
>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>>> Βλέπε και Συνοδευτικό υλικό <<<<<<<<<<
Σειρά χάρτη
Ύστερη Αρχαιότητα – Ανατολικό Σύνορο / Late Antiquity – Eastern Frontier
Γλώσσες
Αγγλικά με προσθήκες στα ελληνικά από το ΑΠΑΝ
Λέξεις - Κλειδιά
Άγκυρα, Νομός Αγκύρας.
Αμμιανός Μαρκελλίνος.
Αντιόχεια / Αντάκια.
Αρμενικό Βασίλειο.
Βαβυλώνα.
Βόρειος / Άνω Μεσοποταμία.
Ευφράτης ποταμός.
Ιουλιανός αυτοκράτορας.
Ιράκ.
Κτησιφών, Ιράκ.
Μεσοποταμία, Κάτω Μεσοποταμία.
Πόλεμος.
Ράκκα / Raqqa.
Σαγγάριος ποταμός.
Σαπώρ Β΄.
Σασανίδες / Σασσανίδες Πέρσες.
Συρία ΒΑ.
Ταύρος, οροσειρά.
Τίγρης ποταμός / Dicle.
Τουρκία.
Ύστερη Αρχαιότητα.
Χάρτης.