Mazower, Η Ελληνική Επανάσταση (2021)
[Βιβλιογραφία]
Mark Mazower, Η Ελληνική Επανάσταση, Κώστας Λιβιεράτος (εκδ. επιμ.), Κώστας Κουρεμένος (μτφρ), Σειρά: Νεότερη και Σύγχρονη Ιστορία, (Εκδόσεις Αλεξάνδρεια, Αθήνα 2021)
Αρχική έκδοση
Όπως εξηγεί ο Μαρκ Μαζάουερ για την οπτική με την οποία αντιμετώπισε την Ελληνική Επανάσταση σε αυτό το πρωτοποριακό και πολύ ενδιαφέρον έργο: «Αυτό για το οποίο πολέμησαν οι Έλληνες, και νίκησαν, ήταν προάγγελος του μέλλοντος μιας Ευρώπης όπου νέα κράτη, αποσπασμένα από προεθνικές αυτοκρατορίες, θα αναδύονταν ως κυρίαρχα έθνη μέσα σε μια παγκόσμια καπιταλιστική τάξη πραγμάτων. Οιστρηλατημένος από τον πόθο της ελευθερίας, ο ελληνικός αγώνας σήμανε αναπόφευκτα μια αναζήτηση για το νόημα της κρατικής υπόστασης στον νεότερο κόσμο. […] Tο κατόρθωμά των Ελλήνων ήταν μοναδικό, αφού όχι μόνο ξερίζωσαν την οθωμανική διοίκηση από τα μέρη τους, αλλά και σάρωσαν μια ολόκληρη φιλοσοφία εξουσίας μαζί με τους θεσμούς που την είχαν στηρίξει. Οι λέξεις-κλειδιά αυτής της νέας τάξης πραγμάτων δεν ήταν η δυναστική νομιμότητα αλλά το έθνος, η θρησκευτική πίστη, ο καπιταλισμός και η συνταγματική αντιπροσώπευση. Η θεμελιώδης αρχή, έγραφε ο λόρδος Aκτον στο δοκίμιό του περί “Εθνικότητας” το 1862, ήταν ότι “τα έθνη δεν θα κυβερνιόνταν από ξένους”· αυτή η αρχή ξεχώρισε τον ελληνικό πόλεμο από τις άλλες επαναστάσεις της νότιας Ευρώπης και εξηγεί έως ένα σημείο γιατί ήταν τόσο μακρόσυρτος και εκτεταμένος, κι ακόμη ασυνήθιστα βίαιος και ωμός [...]
Η Ελληνική Επανάσταση, έγραψε ένας οικονομολόγος το 1910, ήταν “η πρώτη εκδήλωση εκείνης της θεωρίας των εθνικοτήτων που θα κυριαρχούσε στον 19ο αιώνα”. Αλλά και στον 20ό: οι ηγεμονίες, οι σύνθετες μοναρχίες και οι εδαφοκεντρικές αυτοκρατορίες της Ευρώπης –μερικές από τις οποίες είχαν διαρκέσει σχεδόν όσο και η Οθωμανική– έδωσαν τη θέση τους σε νέα κράτη βασισμένα στις ίδιες αρχές της εθνικής ομοιογένειας και της δημοκρατικής διακυβέρνησης που είχαν εμφανιστεί στην Ελλάδα. Ήταν ο κόσμος των εθνικών κρατών, ο κόσμος στον οποίο ζούμε, που επιβίωσε ακόμη και απέναντι στην παγκοσμιοποίηση του ύστερου 20ού αιώνα. Αυτή όμως είναι μόνο η μία όψη της ιστορίας, γιατί μαζί με το έθνος-κράτος εμφανίστηκε και ένας νέος τρόπος σκέψης γύρω από τις διεθνείς υποθέσεις που θα άλλαζε την Ευρώπη, και όχι μόνον αυτή. Το 1916 ο Βρετανός πολιτικός επιστήμονας και εκδότης Λέναρντ Γουλφ διέκρινε στις “διασκέψεις που διευθέτησαν το ζήτημα της ελληνικής ανεξαρτησίας το επίκεντρο ενός νέου, αν και υποτυπώδους, διεθνούς συστήματος”. Για τον Γουλφ και για πολλούς άλλους, οι παλιές εκείνες διπλωματικές διασκέψεις διαμόρφωσαν ένα μοντέλο για τη διαχείριση της ειρήνης στον κόσμο. Και πράγματι η διάδοση της αρχής της αυτοδιάθεσης των εθνών στο τέλος του Α΄ Παγκοσμίου Πολέμου πήγε χέρι χέρι με την ίδρυση της Κοινωνίας των Εθνών, που ήταν ο πρόδρομος των Ηνωμένων Εθνών και του όλου τοπίου των διεθνών οργανώσεων μέσα στο οποίο ζούμε σήμερα. Στην ιστορία του 1821 βρίσκουμε επομένως τις απαρχές του θριάμβου όχι μόνο του εθνικισμού αλλά και της ίδιας της ιδέας μιας διεθνώς οργανωμένης κοινωνίας κρατών».
ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ. Ευχαριστίες σσ. XI-XII. Σημειώματα σσ.XIII-XIV. Κατάλογος εικόνων σσ. XV-XVIII. Χάρτες: Οθωμανικά Βαλκάνια, 1820. Η γεωγραφία της εξέγερσης. Η αυτοκρατορία του Μεχμέτ Αλή. Εισαγωγή: Περί Ελλήνων, Τούρκων και ηρώων σσ. XXV-Xl.
ΜΕΡΟΣ Α΄ ΣΤΗ ΜΕΓΑΛΟΠΡΕΠΗ ΑΥΓΗ ΤΟΥ ΚΟΣΜΟΥ: Εκ Ρωσίας ορμώμενοι σσ. 2-36. Το παλαιό καθεστώς του Αλή Πασά σσ. 37-45. Οι τελευταίες μέρες του Οθωμανικού Μοριά σσ. 46-63. Στις 25 Μαρτίου 1821, ή εκεί γύρω σσ. 64-91. Ο κύκλος της Πίζας σσ. 92-114. Το χαρέμι του Χουρσίτ Πασά σσ. 115-130. Ο πόλεμος στα νησιά σσ. 131-163. Αρματολοί και σύνταγμα σσ.164-180. Η φύση του αγώνα σσ. 181-214.
ΜΕΡΟΣ Β΄ ΔΙΕΘΝΕΙΣ ΕΠΕΜΒΑΣΕΙΣ: Περιπλανώμενοι ιππότες σσ. 217-242. Αγγλικός χρυσός σσ. 243-274. Ο Μεχμές Αλής επεμβαίνει σσ. 275-302. Μεσολόγγι σσ. 303-325. Έξω από τη συνηθισμένη σφαίρα των αισθημάτων σσ. 326-347. Η πολιορκία της Αθήνας σσ. 348-376. Η ανεξάντλητη απαντοχή του λαού σσ. 377-395. Ναυαρίνο: η δύναμη των πραγμάτων σσ. 396-426. Αγάπη, Ομόνοια, Αδελφότης, 1828-1833 σσ. 427-455. Επίλογος: Η οικονομία του θαύματος σσ. 457-463. Οδηγός για περαιτέρω ανάγνωση σσ. 465-467. Σημειώσεις σσ.469-512. Βιβλιογραφία σσ. 513-537. Ευρετήριο σσ.539-565. Σύνολο σελ. Ι-Χl, δύο οκτασέλιδα με έγχρωμες εικόνες εκτός σελιδαρίθμησης, σσ. 1-570 και δύο δισέλιδα χαρτογραφικά σκαριφήματα (αμετάφραστα) στο εσωτερικό του εξωφύλλου και του οπισθόφυλλου. Σκληρό εξώφυλλο και κουβερτούρα (15 Χ 18).