Βαϊγκάλ, Κλεοπάτρα (1914, 1996)
[Βιβλιογραφία]

Μια μακρά ιστορική χρονογραφία σε μορφή ιστορικού μυθιστορήματος, έργο του Arthur Weigall (Arthur Edward Pearse Brome Weigall, 1880-1934), διάσημου Άγγλου αιγυπτιολόγου των αρχών του περασμένου αιώνα, πασίγνωστου συγγραφέα, δημοσιογράφου, εικαστικού και εξερευνητή. Ο πρωτότυπος τίτλος στα αγγλικά: Η ζωή και η εποχή της Κλεοπάτρας, μία μελέτη για τις απαρχές (ή την καταγωγή) της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας δίνει με πολύ περισσότερη σαφήνεια το περιεχόμενο του βιβλίου και την οπτική με την οποία αντιμετωπίζει ο Weigall την τελευταία των Πτολεμαίων, τελευταία της ελληνικής γενιάς των βασιλέων-θεών της αρχαίας Αιγύπτου, αλλά και τις μεγάλες φυσιογνωμίες που διαδραμάτισαν τόσο σημαντικό ρόλο στην εξάντληση των ορίων της ρωμαϊκής Ρες Πούμπλικα / Δημοκρατίας στα μέσα του 1ου π.Χ. αιώνα. Η αφήγηση, χωρισμένη σε 20 κεφάλαια, αρχίζει από τα Προεισαγωγικά για τον χαρακτήρα της Κλεοπάτρας (κεφάλαιο 1) και την λεπτομερέστατη περιγραφή της αρχαίας Αλεξάνδρειας (κεφάλαιο 2), την οποία διαχωρίζει εντελώς από την υπόλοιπη χώρα του Νείλου· τη θεωρεί μάλιστα σαν ένα χωριστό «βασίλειο», μία εντελώς ελληνική πόλη-κράτος. Η εξιστόρηση συνεχίζει με την ήττα του Πομπήιου στα θεσσαλικά Φάρσαλα (9 Αυγούστου 48 π. Χ.) και τη δολοφονία του λίγο αργότερα στην Αίγυπτο, την απόλυτη κυριαρχία του Ιουλίου Καίσαρα και την πλήρη στήριξη της Κλεοπάτρας, με την οποία θα εκπλήρωνε τις φιλοδοξίες του για τον ρωμαϊκό βασιλικό θρόνο, κεφάλαια 4-10. Τα επόμενα εννέα κεφάλαια (11-19) είναι αφιερωμένα στον Αντώνιο, τον χαρακτήρα του, τις σχέσεις του με την Κλεοπάτρα, την πολιτική του και τις μεγάλες ήττες του στην Ανατολή (Πάρθοι, Μήδοι, Αρμένιοι κ.ά.), το εμφυλιοπολεμικό κλίμα που επικρατούσε μεταξύ Αντώνιου και Οκτάβιου μέχρι τη μοιραία σύγκρουση στο Ιόνιο (ναυμαχία κοντά στο Άκτιο στις 2 Σεπτ. του 31 π. Χ.), την εισβολή του νικητή Οκτάβιου / Οκταβιανού στην Αίγυπτο και τον θάνατο του Αντώνιου. «Ο θάνατος της Κλεοπάτρας και ο θρίαμβος του Οκτάβιου» τιτλοφορείται το 20ό και τελευταίο κεφάλαιο.

Ο Βαϊγκάλ φλυαρεί. Αλλά γνωρίζει πολύ καλά την εποχή και πάρα πολύ καλά τις πηγές, αρχαιολογικές και γραπτές (συγγράμματα, επιστολές, επιγραφές, νομίσματα). Αναλύεται σε απέραντες ψυχολογικές αναλύσεις των πρωταγωνιστών, επαναλαμβάνει κάποια δευτερεύοντα θέματα που τον συγκινούν, και πάλι για τον ψυχισμό των κύριων φυσιογνωμιών, ενώ αμφισβητεί ή ανατρέπει πολλά από τα θέσφατα, όπως διαμορφώθηκαν στη Ρώμη εκείνης της εποχής και γενικότερα στον ρωμαϊκό κόσμο κι επαναλήφθηκαν ή, ακόμα και υπερτονίστηκαν, από μεταγενέστερους συγγραφείς. Πολύ ενδιαφέρουσα είναι η περιγραφή της ελληνιστικής Αλεξάνδρειας – λαμβάνοντας βέβαια υπόψη ότι ο Βαϊγκάλ γράφει στις αρχές του περασμένου αιώνα, δηλαδή πριν από τις μεγάλες ανασκαφές σε στεριά και θάλασσα. Το έργο εξακολουθεί να έχει την αξία του, παρά τον σχεδόν αιώνα που μεσολάβησε από την πρώτη έκδοση και παρά τις τεράστιες πολιτικές ανατροπές στη μεταπολεμική Αίγυπτο (ο αιγυπτιολόγος κάνει καμιά φορά και παραλληλισμούς μεταξύ Ελληνιστικής εποχής και Αγγλοκρατίας του 1900).

Η ελληνική μετάφραση είναι ικανοποιητική (λείπει η εικονογράφηση που υπάρχει στο αγγλικό πρωτότυπο, κυρίως οι χάρτες), αλλά το ελληνικό κείμενο είναι πάρα πολύ πυκνά γραμμένο, κάτι που κουράζει τον αναγνώστη. Σύνολο σελ. 294, σκληρό εξώφυλλο.

>>>>>>>> Μπορεί να βρει κανείς το αγγλικό πρωτότυπο ψηφιοποιημένο (αξίζει να δει και τους χάρτες) στο https://archive.org/details/ajl1424.0001.001.umich.edu Στον ίδιο ιστότοπο υπάρχουν και οι τίτλοι των δεκάδων έργων που συνέγραψε ο πολυγραφότατος Βαϊγκάλ. Τα περισσότερα έχουν ως θέμα την Αίγυπτο. Ορισμένα έχουν ψηφιοποιηθεί και είναι στη διάθεση του κοινού.