Έφιππος ο άγιος Μερκούριος σκοτώνει τον αυτοκράτορα Ιουλιανό τον Παραβάτη (εικόνα του 15ου αι.)
[Φωτογραφικό υλικό]

Έφιππος ο άγιος Μερκούριος σκοτώνει τον αυτοκράτορα Ιουλιανό τον Παραβάτη (εικόνα του 15ου αι.)

Βυζαντινό Μουσείο Βέροιας (ΒΜΒ) (Βέροια, Νομός Ημαθίας) φωτ 01. Φορητή εικόνα των τελευταίων δεκαετιών του 15ου αι. (1475-1500) από τον Άγιο Νικόλαο Γούρνας στη Βέροια (εκτίθεται στο Βυζαντινό Μουσείο της Βέροιας). Ο έφιππος μεγαλομάρτυρας Μερκούριος με τον κόκκινο μανδύα που ανεμίζει πίσω του, καλύπτοντας ένα μεγάλο μέρος του κιτρινωπού φόντου, μεταφέρει με δραματικές κινήσεις τη δύναμή του σε ένα πολύ μακρύ δόρυ, με το οποίο έχει ήδη διαπεράσει το σώμα του νικημένου αυτοκράτορα Ιουλιανού (361-363). Ο άγιος, πατώντας στους αναβολείς, ορθώνει το σώμα του στη ράχη του λευκόχρωμου, ελαφρώς γκριζωπού, αλόγου. Φέρει αρματωσιά πολεμιστή: κράνος, κυρτή ασπίδα κρεμασμένη με ιμάντα από τον λαιμό του, τόξο και βέλη.

---

Ο αποτρόπαιος Ιουλιανός, ένα ανθρωπάκι δέκα φορές μικρότερο από τον άγιο, που ήταν καθισμένος στο θρονί του μπροστά σε μια σκηνή εκστρατείας, έχει δεχτεί κατάστηθα το δόρυ κι έχει πέσει ανάσκελα με υψωμένα τα δυο του χέρια, ενώ ποτάμι το αίμα τρέχει από την πλάτη του στη γη. Ο πανάθλιος Παραβάτης φορά αυτοκρατορικά ενδύματα της εποχής των Παλαιολόγων, αλλά και μπότες, δηλαδή υποδήματα εκστρατείας, εφόσον βρισκόταν επικεφαλής της εκστρατείας που είχε οργανώσει (το 363) για να συγκρουστεί με τους Σασανίδες Πέρσες στη Μέση Μεσοποταμία (σήμερα το Βόρειο Ιράκ). Η πάνινη σκηνή εκστρατείας έχει αποδοθεί με ρεαλισμό – παρόλο που δεν μοιάζει κατάλληλη να φιλοξενήσει έναν αυτοκράτορα.

---

Στο έργο υπερέχει το κόκκινο χρώμα – έντονη αντίθεση στον ωχρό κάμπο (φόντο). Ακόμα και τα κόκκινα εξαρτήματα του καλπάζοντος αλόγου, αλλά και το εξωτερικό κάλυμμα της αυτοκρατορικής σκηνής.