Ιωάννης της Πολυκάρπου, Ιστορία των Μογγόλων (1992)
[Βιβλιογραφία]

Τρία μόλις χρόνια μετά την τρομακτική επέλαση των Μογγόλων της Χρυσής Ορδής στην Ανατολική και Κεντρική Ευρώπη, ο Ιωάννης, τολμηρός, πολυμαθής, πολύγλωσσος και πολυταξιδεμένος καλόγερος του Τάγματος των Μικρότερων Φραγκισκανών Μοναχών, με εντολή της Αποστολικής Έδρας, αναχώρησε από τη Λυών, το Πάσχα του 1245, με σκοπό να πάει στη μογγολική στέπα και να φθάσει ως το Καρακορούμ, για να μελετήσει και ενδεχομένως να διερευνήσει τις προθέσεις αυτού του πρωτοφανούς ανθρώπινου είδους που οι Δυτικοί αποκαλούσαν «μάστιγα του Θεού».

Είναι μάλλον ο πρώτος Δυτικός του Μεσαίωνα που ξεκίνησε για τα βάθη της Ασίας. Στην Λυών επέστρεψε το 1247. Αποτέλεσμα αυτής της περιπέτειας είναι η Ιστορία των Μογγόλων τους οποίους Ταρτάρους εμείς ονομάζουμε, η πρώτη εθνολογική καταγραφή –από την δυτική οπτική και με την άγνοια που επικρατούσε στην Ευρώπη– γύρω από τους άμεσους απογόνους του Τσέγκις Χαν, τα μέρη και τους λαούς που είχαν κατακτήσει. Πάντως, η αφήγηση του Ιωάννη είναι πολύτιμη. Χαρακτηρίζεται από αντικειμενικότητα –παρά την αποστροφή που νιώθει για τα όσα βλέπει και παρατηρεί με ιδιαίτερα διεισδυτική ματιά– και θεωρείται ως μία από τις πρώιμες πηγές της παγκόσμιας ιστοριογραφίας, μογγολικής, κινεζικής, περσικής, αραβικής κλπ.

Για την ελληνική μετάφραση χρησιμοποιήθηκε το λατινικό κείμενο: Giovanni Di Pian Di Carpine, Historia Mongalorum, όπως δημοσιεύτηκε από το Ιταλικό Κέντρο Μεσαιωνικών Μελετών του Σπολέτο (1989). Αν και η ιστορική Εισαγωγή του Δ.Δ., σσ 9-24, είναι μάλλον μέτρια, οι διευκρινίσεις και τα σχόλια στις υποσημειώσεις είναι πολύ ικανοποιητικά και βοηθούν τον αναγνώστη. Μετά το κείμενο του Ιωάννη, σσ. 25-134, ακολουθούν: δισέλιδος χάρτης (αμετάφραστος από ιταλική έκδοση) σσ. 136-137, με το δρομολόγιό του από την Πολωνία (που κατείχε μέρος της Ουκρανίας) μέχρι το το Καρακορούμ, και μερικά σκίτσα (Μογγόλος τοξότης κλπ). Σύνολο σελ. 144 (μικρό σχήμα, μαλακό εξώφυλλο, όπως όλα τα βιβλία της σειράς του Στοχαστή).