Φέρες Έβρου
[Τόπος]

Οι Φέρες είναι έδρα της Δημοτικής Ενότητας Φερών του Δήμου Αλεξανδρουπόλεως του Νομού Έβρου.

Οι Φέρες απέχουν 28 χλμ ΒΑ της Αλεξανδρούπολης. Αφήνοντας την Αλεξανδρούπολη και ακολουθώντας τη σύγχρονη Εγνατία –χαραγμένη σχεδόν πάνω στη ρωμαϊκή Εγνατία, από την οποία σώθηκαν και τμήματα, αλλά και μιλιάρια (οδοδείκτες)– περνούμε από τις δυτικές παρυφές της παρεβρίτικης κωμόπολης που δεν έχει τίποτα για να τραβήξει τη ματιά του περαστικού. Ιδίως του βιαστικού περαστικού, ο οποίος είτε ανεβαίνει προς τον Προβατώνα, το Δάσος της Δαδιάς και τον Άνω Έβρο, είτε ετοιμάζεται να στρίψει προς τα ανατολικά, λίγο πιο πάνω από τις Φέρες, για να φτάσει στα ελληνοτουρκικά σύνορα των Κήπων (ο Συνοριακός Σταθμός των Κήπων απέχει 18 χλμ από τις Φέρες, μέσω Εγνατίας). Ακόμα κι ένα βραχώδες σημείο στη Β-ΒΔ έξοδο της κωμόπολης, εκεί όπου αρχίζει ένα πυκνοφυτεμένο δασάκι (το Άλσος της Αγίας Παρασκευής) και δίπλα στην Εγνατία (στα δεξιά, ανεβαίνοντας), δεν τραβάει εύκολα το μάτι. Κι όμως εκεί, στέκουν δύο από τις καμάρες ενός Υδραγωγείου του 15ου αι., ξαναχτισμένο ίσως πάνω στα βυζαντινά θεμέλια. Αλλά, δεν είναι αυτό το σημαντικό μνημείο των Φερών.

---

Στο κέντρο της κωμόπολης ορθώνεται το καθολικό της βυζαντινής Μονής της Παναγίας της Κοσμοσώτειρας, το σημαντικότερο μνημείο της εποχής των Κομνηνών στην ελληνική επικράτεια. Ακόμα και τρεις πύργοι από τον οχυρωματικό περίβολο σώζονται. Ενώ η θέα στο δέλτα του Έβρου και μέχρι το Βόρειο Αιγαίο είναι εκπληκτική. Ίσως κάποιοι να πουν ότι ακόμα πιο σημαντικό και από την αριστουργηματική αρχιτεκτονική του 1150-1152, που αποπνέει αυτοκρατορική Κωνσταντινούπολη, ή τον καταπληκτικό αετό που διακοσμεί τμήμα της ανατολικής πλευράς κι έγινε το σύγχρονο έμβλημα του Έβρου, είναι οι τοιχογραφίες τεσσάρων μελών της δυναστείας των Κομνηνών: ο ιδρυτής της δυναστείας Αλέξιος Α΄ ο Κομνηνός (βασ. 1081-1118) και οι τρεις γιοί του. Ανάμεσά τους: ο Ιωάννης ο Κομνηνός, που θα διαδεχθεί τον πατέρα του (βασ. 1118-1143), αλλά και ο κτήτορας της Κοσμοσώτειρας, ο σεβαστοκράτορας Ισαάκιος ο Κομνηνός. Κάτι μοναδικό!

---

Προσοχή. Το μνημείο αναστηλώνεται και προς το παρόν δεν είναι επισκέψιμο. Αν φτάσει κανείς εργάσιμες ημέρες και ώρες, ίσως του επιτρέψουν τα συνεργεία να κάνει μερικά βήματα μέσα στον ναό. Αλλά ο μοναστικός περίβολος είναι ανοικτός. Μπορεί να ανέβει κανείς τα σκαλιά από τα νότια, την οδό 25ης Μαρτίου, και να τριγυρίσει εξωτερικά τον λαμπρό ναό – να βρεθεί για λίγο στην Κ/Πολη των Κομνηνών. Και θέα απεριόριστη. Ίσως η είσοδος από την οδό Ψαρών, στα βορινά, να είναι κλειστή. Αλλά από τα νότια δεν υπάρχει πόρτα. [Ιούνιος 2023]