Δήμος Κάχτα
Κανείς στον κόσμο δεν θα είχε ακούσει ποτέ τούτη τη μικρή και ορεινή επαρχία, τη χαμένη στις πτυχές του Αντίταυρου, αν δεν είχε φτάσει μέχρι εδώ το 1881 ο καθηγητής της Αρχαιολογίας δρ. Otto Puchstein για να μελετήσει τις «πέτρες» και τα υπερμεγέθη κεφάλια στο Νέμρουντ Ντάγ, για τα οποία μιλούσαν οι Κούρδοι βοσκοί.
Η πρώτη ανακοίνωση δημοσιεύτηκε από το Μουσείο του Βερολίνου στις 19 Οκτωβρίου του 1882. Ναι. Το εντυπωσιακό σύνολο των γλυπτών στην κορφή ενός κωνικού βουνού, στα 2.000 μέτρα, ήταν αναμφισβήτητα έργο των ηγεμόνων του μικρού Βασιλείου της Κομμαγηνής.
Το Βερολίνο ανέθεσε αμέσως στον Carl Humann την οργάνωση μιας νέας αποστολής, ενώ κι από την πλευρά της η οθωμανική κυβέρνηση επιφόρτισε δύο επιφανείς επιστήμονες με την ευθύνη της επιτόπιας έρευνας. Ο Οσμάν Χαμδί μπέης / Osman Hamdy Bey, ο πρώτος διευθυντής του Αυτοκρατορικού Μουσείου (είναι το μετέπειτα Αρχαιολογικό Μουσείο Κ/πόλεως) και ο Οζγκάν Εφένδη / Osgan Effendi, καθηγητής της Σχολής Καλών Τεχνών, έφτασαν στις 2 Μαΐου του 1883 σε έναν «θλιβερό οικισμό με σαράντα καλύβες, δίπλα σε ένα ορμητικό ποτάμι και στα ριζά ενός πελώριου βράχου τον οποίο στεφανώνει ένα αραβικό κάστρο». Αυτή ήταν η Κάχτα, απ’ όπου θα ξεκινούσαν με άλογα για την ανάβαση προς το Ιεροθέσιον του βασιλιά Αντίοχου Α΄ «του θεού, του δίκαιου, του επιφανούς, του φιλορωμαίου και φιλέλληνος». Τα χιόνια τους ανάγκασαν να μείνουν δυο μέρες στην Κάχτα, αλλά δεν έχασαν καιρό: «αντιγράφαμε τις επιγραφές του αραβικού κάστρου». Είχαν και φωτογραφική μηχανή μαζί τους.
Τα αποτελέσματα αυτής της πρώτης οθωμανικής αποστολής έκαναν τον γύρο του κόσμου. Με αποκορύφωμα το μοναδικό Ιεροθέσιον, ο μικρός καζάς (επαρχία) της Κάχτα, στα βόρεια σύνορα της Άνω Μεσοποταμίας, ήταν γεμάτος μνημεία: ελληνιστικά, ελληνορωμαϊκά, βυζαντινά, αραβικά.
Έκτοτε, η Κάχτα έγινε το όνειρο των πιο τολμηρών περιηγητών –ενώ στη μισοφωτισμένη κάμαρη του ο Κωνσταντίνος Καβάφης διάβαζε προσεκτικά όλες τις επιγραφές που είχαν δημοσιεύσει οι Οθωμανοί επιστήμονες. Για αυτόν, το δύσκολο ταξίδι στο αρχαίο Βασίλειο, το ελληνοπερσικό, ήταν μία νοητική περιπέτεια στις άκρες των ακρών του μεγάλου ελληνιστικού κόσμου της Ανατολής. Στα όρια. Στα βάρβαρα και εκτός ελέγχου όρη του Αντίταυρου. Στις γοητευτικές παρυφές του χώρου και του χρόνου. Κι έγραψε για την Κομμαγηνή μερικά από το ωραιότερα ποιήματά του, δίχως να αντικρίσει ποτέ τους τύμβους, το βασιλικό Ιεροθέσιον ή τα παρευφράτια Σαμόσατα.
Το Hotel Zeus είναι το καλύτερο, ή ίσως το μόνο, ξενοδοχείο που διαθέτει η θλιβερή κωμόπολη Κάχτα. Μικρό, καθαρό, φιλόξενο. Όμως, παρά τις σχετικές ανέσεις, είναι αδύνατον να κοιμηθείς. Έχεις φτάσει επιτέλους στην Κομμαγηνή.
