Μπακιρτζής, Βυζαντινά τσουκαλολάγηνα (1989)
[Βιβλιογραφία]
Χαράλαμπος Μπακιρτζής, Βυζαντινά τσουκαλολάγηνα. Συμβολή στη μελέτη ονομασιών, σχημάτων και χρήσεων πυρίμαχων μαγειρικών σκευών, μεταφορικών και αποθηκευτικών δοχείων Σειρά Δημοσιεύματα του Αρχαιολογικού Δελτίου αρ. 39 (Ταμείο Αρχαιολογικών Πόρων και Απαλλοτριώσεων, Αθήνα 1989)
«Όπως τόσα πράγματα, έτσι και το βιβλίο αυτό ξεκίνησε από την ένδεια, από την αδυναμία μου δηλαδή να δώσω στα βυζαντινά αγγεία τις ονομασίες τους, να περιγράψω λειτουργικά το σχήμα τους και να καταγράψω τις χρήσεις τους. Γι’ αυτό, θέμα του είναι τα συναφή προβλήματα σκευών και δοχείων που χρησιμοποιούσαν οι Βυζαντινοί στον καθημερινό τους βίο και ειδικά αυτών που έχουν σχέση με την παρασκευή, τη μεταφορά και την αποθήκευση της τροφής, με τα πυρίμαχα δηλαδή μαγειρικά σκεύη, τα μεταφορικά και τα αποθηκευτικά δοχεία.
Τα αγγεία αυτά διαφέρουν από τα άλλα σκεύη καθημερινής χρήσης, όπως είναι τα επιτραπέζια και τα οικιακά, επειδή έχουν περιορισμένη ποικιλία σχημάτων, είναι μεγαλύτερα στο μέγεθος και συνήθως δεν έχουν διακόσμηση. Είναι επίσης αγγεία ευτελή και χονδροειδή τα περισσότερα στην κατασκευή τους, που συλλήβδην ο Πτωχοπρόδρομος και η δημώδης παράφραση του Νικήτα Χωνιάτη αποκαλούν τσουκαλολάγηνα. Γι’ αυτό και χρησιμοποίησα την ονομασία αυτή στον τίτλο του βιβλίου», γράφει στην Εισαγωγή ο καθηγητής Χ. Μπακιρτζής, έφορος Βυζαντινών Αρχαιοτήτων, συνοψίζοντας το θέμα του σημαντικού αυτού μελετήματος.
Περιεχόμενα: Εισαγωγή σσ. 11-14. Συντομογραφίες – Βιβλιογραφία σσ. 15-29. Πυρίμαχα μαγειρικά σκεύη σσ. 31-69. Δοχεία μεταφοράς σσ. 70-109. Αποθηκευτικά δοχεία σσ. 110-125. Επίλογος σσ. 126-127. English Summary σσ. 128-135. Ευρετήριο σκευών, δοχείων και εργαλείων σσ. 136-137. Κατάλογος σχεδίων σσ. 138-142. List of Figures σσ. 143-147. Πίνακες σσ. 1α-53α. Σύνολο σελ. 204.