«Αγία Σοφία» Βιζύης, εξωτερική νότια όψη του βυζαντινού ναού (το 1996)
[Φωτογραφικό υλικό]

Βιζύη / Vize: Η βυζαντινή «Αγία Σοφία» φωτ. 101. Η νότια όψη του ναού όπως φαίνεται καθώς ανεβαίνει κανείς την πλαγιά λόφου προς την ακρόπολη. Η φωτ είναι πολύ σπάνια, γιατί εκείνη την εποχή το σπουδαίο μεσοβυζαντινό μνημείο είχε μόλις αναστηλωθεί (υποτυπωδώς) για να αποκτήσει κατά το δυνατόν την αρχική του όψη. Όμως, μερικά χρόνια αργότερα, το μνημείο επισκευάστηκε ξανά για να γίνει και πάλι τζαμί. Δυστυχώς προστέθηκε πάνω στον ναό ένας μιναρές, ο οποίος στηρίχτηκε στη νοτιοδυτική του γωνία. Μία σημαντική αλλοίωση της όψης και, οπωσδήποτε μία επιβάρυνση του φέροντος εξωτερικού τοίχου.

---

Να σημειωθεί ότι δεν υπήρχε καμία ανάγκη να λειτουργήσει τζαμί σε αυτή την περιοχή της Βιζύης, γιατί από ένα σημείο και πέρα η πλαγιά του λόφου είναι ακατοίκητη. Η ψηλότερη γειτονιά της κωμόπολης καταλήγει πολύ πιο χαμηλά από τη λεγόμενη Αγία Σοφία. Έτσι, αντιλαμβάνεται κανείς ότι οι λόγοι της μετατροπής ήταν καθαρά ιδεολογικοί: το νεοϊσλαμικό ρεύμα που απλώνεται σε όλη την Τουρκία κατέστρεψε ένα μοναδικό μνημείο του πρώιμου 10ου αι. Επιπλέον, στη διάρκεια της επισκευής-μετατροπής «καθαρίστηκαν» πάμπολλα βυζαντινά κατάλοιπα από το εσωτερικό.

---

Είχαμε την τύχη σε εκείνο το πανοραμικό ταξίδι να προλάβουμε το μνημείο στην καλύτερή του στιγμή: είχε ξαναβρεί για λίγο τη βυζαντινή μορφή του. Για αυτό, αυτή και οι υπόλοιπες φωτ που έχουμε στο ΑΠΑΝ από την επίσκεψη του 1996 είναι σπάνιες, σπανιότατες. Θα τη θυμόμαστε πάντα την «Αγία Σοφία» έτσι όπως την αντικρίσαμε τότε.