Το θέατρο του πολέμου στα Δαρδανέλλια, τη Θρακική Χερσόνησο και το ΒΑ Αιγαίο, 1915 (G.F. Morrell)
[Χάρτες]

Το θέατρο του πολέμου στα Δαρδανέλλια, τη Θρακική Χερσόνησο και το ΒΑ Αιγαίο, 1915 (G.F. Morrell)

Η λεπτομερέστατη παραστατική απεικόνιση σε γεωφυσικό χάρτη του Πολέμου στα Δαρδανέλλια ή Εκστρατεία της Καλλίπολης, όπως είναι διεθνώς γνωστός αυτός ο φονικότατος πόλεμος, έγινε από τον Βρετανό ζωγράφο-χαρτογράφο G.F. Morrell το 1915 με σκοπό «να παρακολουθήσει το κοινό τις συντονισμένες πολεμικές επιχειρήσεις των Συμμάχων …». Ο τίτλος του χάρτη είναι “The Graphic” Map of the Dardanelles Operations, 1915 [Ο «εικονογραφικός» χάρτης των επιχειρήσεων στα Δαρδανέλλια] αλλά όπως θα διαπιστώσει κανείς ο χάρτης καλύπτει όλο το θέατρο του πολέμου από τον Κόλπο του Σάρου στο βορειοανατολικότερο άκρο του ΒΑ Αιγαίου μέχρι το Τσανάκκαλέ και τα γύρω ασιατικά παράλια.

---

Ο υπότιτλος του χάρτη είναι: Battering at the Gate of Constantinople: the Progress of the Allied Naval and Military Forces at the Dardanelles [Πολιορκώντας την Πύλη της Κωνσταντινούπολης: η πρόοδος των συμμαχικών δυνάμεων, ναυτικών και στρατιωτικών, στα Δαρδανέλλια]. Γίνεται φανερό, λοιπόν, ότι ο στόχος δεν ήταν ο έλεγχος των Στενών, αλλά η οθωμανική πρωτεύουσα. Επισημαίνεται δε και η τεράστια γεωστρατηγική σημασία των Στενών, τα οποία ελέγχουν αφενός το πέρασμα από την Ευρώπη στην Ασία ή από την Ασία στην Ευρώπη, αφετέρου τον μοναδικό θαλάσσιο δρόμο από το Αιγαίο και τη Μεσόγειο προς τη Μαύρη Θάλασσα, ενώ, από την ίδρυση της Κωνσταντίνου-πόλεως, λειτουργούσαν ως πύλη της αυτοκρατορικής πρωτεύουσας.

---

Ο Morrell βλέπει από ψηλά την περιοχή, σχεδιάζει το ανάγλυφο και σημειώνει (σε πόδια) όλες τις υψομετρικές διαβαθμίσεις, στις οποίες δίνει ιδιαίτερη σημασία, γιατί οι απανωτές λοφοσειρές στη Θρακική Χερσόνησο / Χερσόνησο της Καλλίπολης, καλυμμένες από πυκνή θαμνώδη βλάστηση, «είναι ιδανικός τόπος για αυτόν που τον υπερασπίζεται», δηλαδή τους Τούρκους . Τα τοπογραφικά στοιχεία που παρέχει, για να δώσει το περιβάλλον μέσα στο οποίο διεξάγονται οι επιχειρήσεις, κι όπου τοποθετεί ονομαστικά το κάθε σύνταγμα και αναφέρει τις κινήσεις του, καθιστούν τον χάρτη χρησιμότατη πηγή για όποιον θέλει να γνωρίσει κυρίως τη μορφολογία της Θρακικής Χερσονήσου, αυτής της στενόμακρης προέκτασης της Ευρώπης ανάμεσα στο Αιγαίο, τα Δαρδανέλλια και τη Θάλασσα του Μαρμαρά.

---

Το επεξηγηματικό κείμενο που συνοδεύει τον παραστατικό χάρτη (παραθέτουμε το αγγλικό πρωτότυπο) καταλήγει με τα λόγια του Τσώρτσιλ, ο οποίος κόμπαζε ότι σε αυτό το μέτωπο διεξάγεται «η τελευταία και ευγενέστερη σταυροφορία».

---

Η λεζάντα στα αγγλικά:

---

‘This pictorial presentation is specially designed to illustrate the joint naval and military operations in the Gallipoli Peninsula, and to enable the Public to follow the movements of the Allies in their progress to Constantinople. Mr. Morrell’s drawing illustrates what Sir Ian Hamilton calls the three dominating features in the section – (1) Saribair Mountains, running up in a succession of almost perpendicular escarpments to 970 feet, and consisting of a network of ravines covered with thick jungle; (2) Kilid Bahr Plateau, which rises to a height of 700 feet, to cover the forts of the Narrows from an attack from the Aegean; and (3) Achi Baba, a hill 600 feet in height, dominating at long field-gun range the toe of the peninsula. Gallipoli is an ideal place to defend, and the Turks have made the most of their opportunities, the whole peninsula being covered into a network of trenches and small redoubts, well supplied with guns of all calibres and protected by elaborate entaglements.

---

Here is being fought out what Mr. Churchill has well called “the last and finest crusade” and slowly but surely the heroic troops of France and Great Britain are overcoming all the obstacles with which both man and nature have beset the road to Constantinople.’

Εκστρατεία Καλλίπολης 1914-16 / Gallipoli Campaign 1914-16