Κύριλλος ΣΤ΄, Η Αρχισατραπία του Ικονίου (1815, 2018)
[Βιβλιογραφία]

Από την Περίληψη στο οπισθόφυλλο: «Η Αρχισατραπία του Ικονίου είναι ο συντομευμένος τίτλος, με τον οποίο αποκαλείται περιληπτικά ένα σύγγραμμα του μαρτυρικού Πατριάρχη της Κωνσταντινουπόλεως Κυρίλλου ΣΤ΄, ο οποίος όχι μόνο περιέγραψε αναλυτικά ολόκληρη την επαρχία Ικονίου και Καππαδοκίας, όπου είχε διατελέσει Μητροπολίτης προ της αναρρήσεώς του στον Οικουμενικό Θρόνο, αλλά επί πλέον σχεδίασε, συνέταξε και δημοσίευσε ένα χάρτη της περιοχής εκείνης, έναν «Χωρογραφικό Πίνακα», όπως τον ονομάζει. Τόσο το σύγγραμμα, όσο και ο ιδιόχειρος χάρτης που το συνοδεύει, που χρονολογούνται από τις αρχές του 19ου αιώνα, αποτελούν την πρώτη και λεπτομερή περιγραφή των επαρχιών Λυκαονίας και Καππαδοκίας (Καραμανίας). Μέσα από αυτά αναδύονται εξαιρετικά ενδιαφέρουσες πληροφορίες για τους ελληνορθόδοξους πληθυσμούς της λίαν εκτεταμένης αυτής περιοχής, τα ιερά προσκυνήματα και τα βυζαντινά μνημεία της, την ανθρωπογεωγραφία και την ιστορία της. Το διπλό αυτό πόνημα του Κυρίλλου (ολοκληρωμένο σύγγραμμα και χάρτης) γίνεται σήμερα γνωστό στο αναγνωστικό και φιλέρευνο κοινό, για πρώτη φορά μετά το 1815. Στο τέλος του συγγράμματος προστίθεται μια σύντομη αλλά επαρκής περιγραφή της Αδριανούπολης, προσφορά του Κυρίλλου στην ιδιαιτέρα του πατρίδα, όπου επέπρωτο να μαρτυρήσει ταυτόχρονα με τον Πατριάρχη Γρηγόριο Ε', θύμα και αυτός της εκδικητικής μανίας του σουλτάνου, ευθύς ως εξερράγη η Επανάσταση του Μαρτίου του 1821». Πράγματι, οι πληροφορίες και τα ιστορικά στοιχεία που κατόρθωσε να συγκεντρώσει ο τότε Μητροπολίτης Ικονίου (1803-1810) για έναν μακρινό κι απομονωμένο τόπο, για τον οποίο δεν έχουμε παρά ελάχιστες ειδήσεις πριν από το 1800, συμπληρώνονται με έναν εκπληκτικό χάρτη, ενώ τα σχόλια του Τ. Σαλκιτζόγλου είναι πάρα πολύ βοηθητικά. Αυτός ο ιδιόχειρος χάρτης, που ανατυπώθηκε από τις εκδόσεις Μπαλτά με εξαιρετική ακρίβεια και διαύγεια και τοποθετήθηκε διπλωμένος σε φάκελο στο τέλος του βιβλίου, είναι μοναδικός. Οι μελετητές λένε ότι είναι ο πρώτος ελληνικός χάρτης που έγινε μετά τη Χάρτα του Ρήγα κι επειδή η έννοια «χάρτης» είχε συνδεθεί από την οθωμανική εξουσία με «επαναστατικές ιδέες και αμαρτήματα», ο Κύριλλος ΣΤ΄ τιτλοφόρησε τον δικό του «Χωρογραφικό Πίνακα». Και τι δεν έχει καταγράψει ο σοφός ιεράρχης! Ως και τα «χειμαδιά καμηλών» στα φοβερά στεπώδη μέρη της Καραμανίας έχει σημειώσει με μικρά γράμματα. Μόνο που (για να χωρέσει ίσως ο χάρτης στο τυπογραφικό;) έχει κάνει μερικές άτοπες παρεμβάσεις, όπως το Ικόνιο / Konya που το μετέθεσε κάμποσα χιλιόμετρα πιο πέρα. Πάντως, το έργο είναι σπουδαιότατο και η συνεισφορά τόσο του Τ. Σαλκιτζόγλου, όσο και του Θοδωρή Κοντάρα, διευθυντή της σειράς Εξ Ανατολών, είναι ουσιαστική. Μόνο το Παράρτημα «Περί Αδριανούπολεως», που προσέθεσε για την πατρίδα του ο Αδριανουπολίτης ιεράρχης, είναι αρκετά φτωχό –σε σχέση, βεβαίως, με όσα θα θέλαμε.

Σελίδες 241 (διαστάσεις 17Χ24 εκ) συν ένας χάρτης. Μαλακό εξώφυλλο