Βακαλόπουλος, Ιστορία της Μακεδονίας (1969)
[Βιβλιογραφία]
Απόστολος Ε. Βακαλόπουλος, Ιστορία της Μακεδονίας, 1354-1833 (Θεσσαλονίκη 1969)
Το πολύτιμο έργο του σοφού Απόστολου Ε. Βακαλόπουλου (Βόλος 1909-Θεσσαλονίκη 2000) είναι η πρώτη προσπάθεια για μία συνθετική ιστορία της ευρύτερης Μακεδονίας στη διάρκεια της Οθωμανικής περιόδου. Όπως γράφει ο ίδιος στην Εισαγωγή (σ. 1): «Με τον όρο ‘Μακεδονία’ δεν εννοώ την ελληνική (Νότια) Μακεδονία ή την αυτόνομη (βόρεια) γιουγκοσλαβική, αλλά την ‘μείζονα’ έκταση που είχε περίπου η χώρα αυτή κατά την αρχαιότητα, έκταση που συμπίπτει σχεδόν με την αντίστοιχη της εποχής των τελευταίων χρόνων της τουρκοκρατίας». Επιμελητής της μνημειώδους έκδοσης του 1969 ήταν ο Ντίνος Χριστιανόπουλος.
Περιεχόμενα: Εισαγωγή σσ. 1-10. Α. Η εισβολή των Οθωμανών Τούρκων στην Μακεδονία και η αντίσταση των Ελλήνων σσ. 24-34. Β. Οι τελευταίες εστίες αντιστάσεως των Ελλήνων (1383-1387) και η επιβολή της Τουρκοκρατίας (1391) σσ. 56-71. Γ. Απελευθέρωση ελληνικών περιοχών στην Μακεδονία μετά την μάχη της Αγκύρας (1403) και οι νέοι αγώνες εναντίον των Τούρκων (1403-1430) σσ. 72-98. Δ. Μετακινήσεις, εποικισμοί και ανταρσίες πληθυσμών στην Μακεδονία κατά τον 15ο αιώνα σσ. 99-138. Ε. Διακίνηση ελληνικών και άλλων πληθυσμών μέσα στην Μακεδονία σσ. 139-156. ΣΤ. Το Άγιον Όρος κατά τους δυο πρώτους αιώνες της τουρκοκρατίας και οι προσπάθειες της propaganda fide να εισδύσει σ’ αυτό σσ. 157-178.
Ζ. Η Μακεδονία κατά τον 16ο και 17ο αιώνα σσ. 179-257.
Η. Η Μακεδονία από τις αρχές του 18ου αιώνα ως τον Ρωσοτουρκικό πόλεμο του 1768-1774 σσ. 258-300. Θ. Ο Ρωσοτουρκικός πόλεμος του 1768-1774 και οι απηχήσεις του στην Μακεδονία σσ. 301-316. Ι. Εξισλαμισμοί στην Μακεδονία σσ. 317-329. ΙΑ. Εθνικοθρησκευτική αφύπνιση των Ελλήνων της Μακεδονίας σσ. 330-348.
ΙΒ. Αποδημίες των Μακεδόνων στο εξωτερικό σσ. 349-394. ΙΓ. Οικονομικές, πολιτιστικές και πολιτικές επιδράσεις των αποδήμων της Ανατολικής και ιδίως της Δυτικές Μακεδονίας στις ιδιαίτερες τους πατρίδες σσ. 395-431. ΙΔ. Η Μακεδονία επί Αλή πασά (τέλη 18ου - αρχές 19ου αιώνα) σσ. 432-518. ΙΕ. Ελληνικές απελευθερωτικές ζυμώσεις και κινήματα στην Μακεδονία στις αρχές του 19ου αιώνα σσ. 519-539. ΙΣΤ. Η Μακεδονία κατά την Ελληνική Επανάσταση του 1821 σσ. 540-581. ΙΖ. Η Επανάσταση του Ολύμπου και του Βερμίου σσ. 582-607. ΙΗ. Η Μακεδονία και οι Μακεδόνες μετά την λήξη των αγώνων τους σσ. 608-643.
Βραχυγραφίες περιοδικών σ. 645. Βιβλιογραφία σσ. 646-669. Πίνακας ονομάτων και λέξεων σσ. 671-709. Παροράματα σ. 711. Το κείμενο συνοδεύεται από 221 εικόνες και 20 χάρτες (βλ. Πίνακας εικόνων και χαρτών σσ. ιδ΄-κ΄). Σύνολο σελίδων α΄-κ΄, 1-718.
Το βιβλίο επανεκδόθηκε σε φωτοτυπική ανατύπωση το 1992 από τις εκδόσεις Βάνιας. Και αυτή η έκδοση είναι εξαντλημένη.