Αδάμ-Βελένη, Αρχαιολογική περιδιάβαση στη Θεσσαλονίκη (2001)
[Βιβλιογραφία]
Πολυξένη Αδάμ-Βελένη, Θεσσαλονίκη νεράιδα, βασίλισσα, γοργόνα. Αρχαιολογική περιδιάβαση από την προϊστορία έως την ύστερη αρχαιότητα (εκδόσεις Ζήτρος και 9.58 FM, Θεσσαλονίκη 2001)
Πρόκειται για ένα βιβλίο που συνδυάζει αφενός την ιστορική αφήγηση κι αφετέρου τον οδηγό αρχαιοτήτων, κάτι που έλειπε από τη βιβλιογραφία την οποία είχε στη διάθεσή του το ενημερωμένο κοινό. Κορμό του βιβλίου αποτελεί η σειρά εκπομπών που έκανε η αρχαιολόγος Πολυξένη Αδάμ-Βελένη, διευθύντρια του Αρχαιολογικού Μουσείου Θεσσαλονίκης, στον ραδιοφωνικό σταθμό 9.58 FM της Θεσσαλονίκης (ΕΤ3), με γενικό τίτλο «Ο μίτος της Αριάδνης». Και αυτή τη σειρά, όπως όλο το πρόγραμμα του πολιτιστικού σταθμού, είχε οργανώσει η Βάνα Χαραλαμπίδου, διευθύντρια του 9.58, η οποία γράφει και τα Εισαγωγικά σ. 7. Ακολουθούν: Ντίνος Χριστιανόπουλος, Λίγα λόγια σ. 8. Χρίστος Τσολάκης, Προλογικά σσ. 9-14. Αντί προλόγου και Εισαγωγή της συγγραφέως σσ. 15-21.
Η ιστορική αφήγηση μπορεί να χωριστεί σε δύο μέρη: τη μακρά περίοδο πριν από την ίδρυση της Θεσσαλονίκης και τους οκτώ αιώνες από την ίδρυση της λιμανούπολης το 316/5 π.Χ. μέχρι το τέλος του 4ου μ.Χ. αι. (εποχή Θεοδόσιου Α΄). Ιδιαίτερο ενδιαφέρον έχει ότι η συγγραφέας έχει εντάξει όλα τα πρόσφατα ανασκαφικά δεδομένα, δηλαδή της τελευταίας εικοσαετίας του περασμένου αιώνα, ακόμα και του 2000-2001 –πολλά από τα οποία φωτίζουν μερικά από τα μεγάλα κενά ή ανατρέπουν παγιωμένες απόψεις σχετικά με καίρια ζητήματα της τοπογραφικής και πολεοδομικής εξέλιξης της Θεσσαλονίκης και της γύρω περιοχής. Να σημειωθεί, βέβαια, ότι ακόμα δεν είχαν γίνει τα έργα του Μετρό με τα οποία αποκαλύφθηκε ένα μεγάλο μέρος του κεντρικού άξονα της πόλης.Τα κεφάλαια του βιβλίου: Η νεολιθική εποχή στον Θερμαϊκό σσ. 23-33. Η εποχή του Χαλκού στον Θερμαϊκό σσ. 35-40. Η εποχή του σιδήρου και οι προϊστορικοί χρόνοι σσ. 41-60. Αρχαϊκοί και κλασικοί χρόνοι σσ. 61-78. Τα πρώτα εκατό χρόνια από την ίδρυση της Θεσσαλονίκης σσ. 79-94. Ρωμαίοι: η νέα δύναμη από τη Δύση σσ. 95-110. Η Θεσσαλονίκη πρωτεύουσα ρωμαϊκής επαρχίας σσ. 111-160. Από τον Γαλέριο στον Θεοδόσιο: η εποχή των χαμένων ονείρων σσ. 161-178. Αντί επιλόγου (Τα πρώτα χρόνια της Αρχ. Υπηρεσίας, Τα χρόνια του μεσοπολέμου, Η μεταπολεμική πόλη, Η πορεία προς τη νέα χιλιετία, Αρχαιότητες «εν υπογείω») σσ. 179-206. Βιβλιογραφία (ανά κεφάλαιο) σσ. 207-211. Το κείμενο συνοδεύεται από πλούσιο εικονογραφικό υλικό (χαρτογραφήματα, κατόψεις, φωτ). Πολύ βοηθητικός ο δισέλιδος χάρτης της Θεσσαλονίκης (διπλωμένος στο τέλος) όπου σημειώνονται 28 σημεία αρχαιολογικού ενδιαφέροντος.