Σακελλαρίου (επιμ.), Μακεδονία, 4000 χρόνια (1982)
[Βιβλιογραφία]
Μ. Ανδρόνικος, Απ. Βακαλόπουλος, R. Browning, Ιωάννα Διαμαντούρου, N.G.L. Hammond, Φανούλα Παπάζογλου, Χ. Παπαστάθης, F. W. Walbank, et al, Μακεδονία, 4000 χρόνια ελληνικής ιστορίας και πολιτισμού, Μ. Β. Σακελλαρίου (γενική εποπτεία), σειρά Ιστορικοί ελληνικοί χώροι, (Εκδοτική Αθηνών, Αθήνα 1982)
Είκοσι έξι διακεκριμένοι επιστήμονες έχουν συμβάλει με τα άρθρα τους σε αυτόν τον «βαρύ» από κάθε άποψη τόμο, όπου για πρώτη φορά επιχειρήθηκε η παρουσίαση της ιστορίας της Μακεδονίας στην έκταση του χώρου και του χρόνου. Ο χρόνος αρχίζει από την Προϊστορική εποχή, διανύει την ελληνική και ρωμαϊκή Αρχαιότητα, τη Βυζαντινή και την Οθωμανική εποχή και καταλήγει με το τέλος των Βαλκανικών Πολέμων το 1913 και μια προσθήκη για τις εξελίξεις στη Μακεδονίας την εντός ελληνικής επικράτειας στον 20ό αιώνα. Σε ό,τι αφορά στον χώρο, κι εδώ είναι το πολύ ενδιαφέρον, οι συντάκτες του τόμου βλέπουν την ιστορική Μακεδονία, δηλαδή έναν περίπου ενιαίο χώρο με πολλά κοινά χαρακτηριστικά, αλλά και πάμπολλα διαφορετικά, όπως ήταν πριν τεμαχιστεί το 1913 μεταξύ Ελλάδας, Σερβίας, Βουλγαρίας και Αλβανίας.
Το εγχείρημα μιας ενιαίας αφήγησης που διατρέχει τις χιλιετίες είναι και δύσκολο και παρακινδυνευμένο, διότι, αφενός η σύνθεση είναι σχεδόν αδύνατη –άρα μένουμε στην απλή παράθεση γεγονότων–, αφετέρου δημιουργεί μεγάλες αντιδράσεις, ενώ ενδέχεται να υποδαυλίζει και εθνικιστικά πάθη έτοιμα να ξεσπάσουν με την παραμικρή αφορμή. Επιπλέον υπάρχουν πολλοί ιστορικοί που απορρίπτουν αυτού του είδους τις μακρές διηγήσεις, που μοιάζουν να αγνοούν ή να παραβλέπουν τις μεγάλες τομές και τις ασυνέχειες των ιστορικών εξελίξεων. Παρά τις όποιες αντιρρήσεις, αυτός ο συλλογικός τόμος που πρωτοεκδόθηκε το 1982, αποτελεί ακόμα ένα από τα βασικά βοηθήματα για την κατανόηση του μακεδονικού χώρου. Οι δε χάρτες, οι περισσότεροι κατασκευασμένοι ειδικά για την έκδοση, είναι χρησιμότατοι.
Περιεχόμενα. Συγγραφείς σ. 5. Περιεχόμενα σσ. 6-7. Εισαγωγή σσ. 10-11. Γεωγραφική εικόνα σσ. 12-27. Αρχαία Μακεδονία σσ. 29-221. Βυζαντινή Μακεδονία σσ. 223-351. Η Μακεδονία κατά τους νεώτερους χρόνους σσ. 353-528, οι μεγάλες ενότητες: 1430-1821, 1821-1912, Το Μακεδονικό Ζήτημα στην εποχή μας, Η οικονομία μετά το 1912 [μέχρι το 1980]. Συντομογραφίες - Βιβλιογραφία σσ. 528-532. Σημειώσεις σσ. 533-558. Κατάλογος εικόνων, διαγραμμάτων και χαρτών, και Φωτογραφήσεις ιστορικών και αρχαιολογικών χώρων, αντικειμένων, μουσείων σσ. 559-561. Ευρετήριο σσ. 562-576. Σύνολο σελ. 578 και 363 εικόνες εντός κειμένου (χάρτες, φωτογραφίες). Διαστάσεις του τόμου 30Χ24 εκ. Σκληρό εξώφυλλο και κουβερτούρα. Κυκλοφορεί και αγγλική έκδοση.