Μπρούσκαρη (επιμ.), Η οθωμανική αρχιτεκτονική στην Ελλάδα (2008)
[Βιβλιογραφία]

Μπρούσκαρη (επιμ.), Η οθωμανική αρχιτεκτονική στην Ελλάδα (2008)

Για πρώτη φορά εκδίδεται ένας συλλογικός τόμος στον οποίο παρουσιάζονται επιστημονικά τεκμηριωμένα 191 από τα σημαντικότερα οθωμανικά μνημεία και οικοδομήματα στην ελληνική επικράτεια, καθώς και κτίσματα ή κατασκευές που εξυπηρετούσαν τις επικοινωνίες (γέφυρες, ξενώνες) κι άλλα που κάλυπταν καθημερινές ανάγκες (δημόσια λουτρά κλπ). Αντιγράφουμε από την Εισαγωγή «[...] Ο τόμος διαρθρώνεται σε τρία μέρη. Το πρώτο μέρος αποτελείται από τρία εισαγωγικά κεφάλαια, εκ των οποίων το πρώτο δίνει ιστορικές πληροφορίες για την Οθωμανική αυτοκρατορία γενικά αλλά και για τον ελλαδικό χώρο ειδικά, ενώ τα επόμενα αναφέρονται στα χαρακτηριστικά της οθωμανικής αρχιτεκτονικής στην Ελλάδα. [...] Το κεφάλαιο της οθωμανικής αρχιτεκτονικής εισάγει ουσιαστικά τον αναγνώστη στο κύριο, δεύτερο, μέρος όπου περιγράφονται τα μνημεία ανά γεωγραφική περιοχή. Σε αρκετές περιπτώσεις προτάσσεται ένα κατατοπιστικό σημείωμα για τις πόλεις στις οποίες βρίσκονται, και τη συγκρότησή τους κατά την Οθωμανική περίοδο. Πολύτιμος αρωγός στο οδοιπορικό αυτό ο Οθωμανός περιηγητής Εβλιγιά Τσελεμπί, ο οποίος κατά τον 17ο αιώνα ταξίδεψε στις πόλεις της Οθωμανικής αυτοκρατορίας και μας έδωσε την περιγραφή πολλών μνημείων. Όσο κι αν η μαρτυρία του έχει θεωρηθεί υπερβολική ή μη ακριβής σε κάποιες περιπτώσεις, πάντως αποτελεί πλούσια δεξαμενή πληροφοριών, η οποία σε συνδυασμό με άλλες πηγές, ιστορικές, αρχειακές, αρχαιολογικές κ.λ.π., μας βοηθά στην ταύτιση και χρονολόγηση μνημείων. […] Ο κατάλογος [σσ. 66-457] δεν είναι εξαντλητικός, κατεβλήθη ωστόσο προσπάθεια να είναι όσο το δυνατόν πιο αντιπροσωπευτικός, τόσον όσον αφορά τα είδη των κτηρίων όσο και τις περιοχές της Ελλάδος, στις οποίες αυτά βρίσκονται. Ακόμη, προκειμένου να αποκτήσει ο αναγνώστης μια συνολική εικόνα της αρχιτεκτονικής της περιόδου αυτής, κρίθηκε σκόπιμο να συμπεριληφθούν στον παρόντα τόμο όχι μόνον κτήρια αμιγώς οθωμανικά ως προς τη λειτουργία ή την αρχιτεκτονική τους, όπως π.χ. τζαμιά, ιμαρέτ, χαμάμ, τεκέδες κ.λ.π., αλλά και κάστρα, γεφύρια, χάνια ή κατοικίες που ήσαν σε χρήση από όλο τον πληθυσμό. Προσπαθήσαμε ώστε τα λήμματα των μνημείων να έχουν ενιαία μορφή, και να περιλαμβάνουν όσο το δυνατόν περισσότερες πληροφορίες. Έτσι το κάθε λήμμα περιλαμβάνει ιστορικά στοιχεία (όπου υπάρχουν), χρονολόγηση, αρχιτεκτονική περιγραφή, αλλά και τις κυριότερες επεμβάσεις αποκατάστασης και ανάδειξης που έχουν γίνει σε αυτά, καθώς και αναφορά στις νέες χρήσεις που έχουν αποκτήσει αρκετά μνημεία, προκειμένου να ενταχθούν στη σύγχρονη πολιτιστική ζωή του τόπου. [...]».

Περιεχόμενα: Χάρτης σ. 13. Μιχάλης Λιάπης, υπουργός Πολιτισμού «Η οθωμανική αρχιτεκτονική στην Ελλάδα» σ. 15. Ιωάννα Κολτσίδα-Μακρή «Πρόλογος» σσ. 16-17. Έρση Μπρούσκαρη «Εισαγωγή» σσ. 18-21. Αντώνης Αναστασόπουλος, Ηλίας Κολοβός, Μαρίνος Σαρηγιάννης, «Η Οθωμανική Αυτοκρατορία – ο ελλαδικός χώρος» σσ. 23-44. Σουζάνα Χούλια, «Τα θρησκευτικά οθωμανικά κτήρια του ελλαδικού χώρου» σσ. 45-50. Πασχάλης Ανδρούδης, «Κοσμική οθωμανική αρχιτεκτονική της Ελλάδας» σσ. 51-66.

Τα λήμματα (ένα-ένα τα μνημεία) κατά γεωγραφική περιοχή: Στερεά Ελλάδα σσ. 67-120, Πελοπόννησος σσ. 121-154, Ήπειρος σσ. 155-193, Θεσσαλία σσ. 194-213, Μακεδονία σσ. 215-310, Θράκη σσ. 311-333, Βορειοανατολικό Αιγαίο (Λέσβος και Χίος) σσ. 335-356, Δωδεκάνησος σσ. 357-393, Κρήτη σσ. 394-457. Παραρτήματα: Χρονολόγιο σσ. 458460, Γλωσσάρι (για τους αρχιτεκτονικούς κυρίως όρους που χρησιμοποιούνται στα κείμενα) σσ. 461-465, Βιβλιογραφία σσ. 466-486, Τυπολογικός ευρετηριασμός μνημείων σ. 486, Υπηρεσίες ΥΠ.ΠΟ. και εποπτευόμενα μνημεία σσ. 487-488, Στοιχεία συγγραφέων σσ. 489-490, Προέλευση εποπτικού υλικού σσ. 491-494. Αυτή η πολύ φροντισμένη έκδοση συνοδεύεται με 550 έγχρωμες και μαυρόασπρες εικόνες (φωτ, χαρακτικά, σχέδια, κατόψεις κλπ, χαρτογραφήματα). Σύνολο σελ. 498, διαστάσεις 31χ24 εκ, πανόδετο με κουβερτούρα.