Χατζηλίας, Οι πετράδες της Λέσβου (2020) / Chatzilias, The stonemasons of Lesvos island (2020)
[Βιβλιογραφία]
Χρήστος Ν. Χατζηλίας / Christos N. Chatzilias, Οι πετράδες της Λέσβου. Κοινωνικά δίκτυα, τεχνικές και τοπική ιστορία (1850-1950) / The stonemasons of Lesvos island. Social networks, techniques and local history (1850-1950) (Πολιτιστικό Ίδρυμα Ομίλου Πειραιώς, Αθήνα 2020)
Μία εξαιρετική μελέτη, με πλούσιο φωτογραφικό και εικονογραφικό υλικό, για την τέχνη των πετράδων μέσω της συστηματικής έρευνας σε δύο χαρακτηριστικά χωριά της βορειοδυτικής Λέσβου, το Σκαλοχώρι και την Ανεμότια.
Περιεχόμενα: σσ. 7-8, Πρόλογος του συγγραφέα: σελ.11. Αρχαιολογικός χάρτης της Λέσβου (H. Kiepert-Robert Koldewey, 1890) σελ. 12, Εισαγωγή σσ. 13-17.
Το Α’ Μέρος τιτλοφορείται «Ο χώρος και η ιστορία του (15ος–20ός αιώνας) και περιλαμβάνει τρία κεφάλαια: Το πρώτο κεφάλαιο τιτλοφορείται: «Η Λέσβος από τα μέσα του 15ου έως τα μέσα του 20ού αιώνα» και περιλαμβάνει τις ενότητες: «Τοπογραφία» σελ.21, «Μορφολογία» σελ.21, «Κλίμα» σελ. 22, «Η Λέσβος από τον 15ο μέχρι τον 18ο αιώνα» σσ. 22-24, «Η εποχή της ακμής (από τα μέσα του 18ου αιώνα έως το 1922)» σσ. 24-36, «Μεσοπόλεμος, Κατοχή, Εμφύλιος (1924-1950)» σσ. 36-40. Το δεύτερο κεφάλαιο τιτλοφορείται: «Η αρχιτεκτονική στη Λέσβο (18ος-20ός αιώνας)» και περιλαμβάνει τις ενότητες: «Η λεσβιακή κατοικία (18ος-20ός αι.): Τυπολογικές και μορφολογικές παρατηρήσεις» σσ. 41-59, «Δημόσια κτίσματα στη Λέσβο [Σχολικά κτήρια, Λουτρά, Κρήνες, Γεφύρια, Λιθόστρωτα, Βιομηχανικά και βιοτεχνικά κτίσματα (ελαιοτριβεία, σαπωνοποιεία, βυρσοδεψεία, υφαντήρια, τυροκομεία, μύλοι κ.ά.)]» σσ. 59-74. Το τρίτο κεφάλαιο τιτλοφορείται: «Τα επαγγέλματα της πέτρας στη Λέσβο» και περιλαμβάνει τις ενότητες: «Η θέση των πετράδων στη λεσβιακή κοινωνία και ο τρόπος ζωής τους από τα μέσα του 19ου έως τα μέσα του 20ού αιώνα» σσ. 75-94, «Οι συντεχνίες των οικοδομικών επαγγελμάτων» σσ. 94-100, «Τα δίκτυα των μαστόρων και η κινητικότητα των συνεργείων» σσ. 100-108, «Η διαδρομή της πέτρας» σσ. 108-127.
Το Β’ Μέρος τιτλοφορείται «Τοπική Ιστορία, Υλικός Πολιτισμός, Δρώντα Υποκείμενα» και περιλαμβάνει δύο κεφάλαια:
Το πρώτο κεφάλαιο (τέταρτο του βιβλίου) τιτλοφορείται: «Σκαλοχώρι» και περιλαμβάνει τις ενότητες: Γεωγραφική θέση, συνοπτική περιγραφή του Σκαλοχωρίου, Τοπική ιστορία, Κοινωνική, παραγωγική, οικονομική φυσιογνωμία του Σκαλοχωρίου (19ος-20ός αι.), Υλικός πολιτισμός (αρχιτεκτονική φυσιογνωμία του Σκαλοχωρίου), Ενδεικτικά κτίσματα του Σκαλοχωρίου, Δρώντα υποκείμενα: Βιογραφίες και έργα των πετράδων του Σκαλοχωρίου (19ος-20ός αι.), σσ. 131-185.
Το δεύτερο κεφάλαιο (πέμπτο του βιβλίου) τιτλοφορείται: «Ανεμότια» και περιλαμβάνει τις ενότητες: Γεωγραφική θέση, συνοπτική περιγραφή της Ανεμότιας, Τοπική ιστορία, Κοινωνική, παραγωγική, οικονομική φυσιογνωμία της Ανεμότιας (19ος-20ός αι.), Υλικός πολιτισμός (αρχιτεκτονική φυσιογνωμία της Ανεμότιας), Ενδεικτικά κτίσματα της Ανεμότιας, Δρώντα υποκείμενα: Βιογραφίες και έργα των πετράδων της Ανεμότιας (19ος-20ός αι.), σσ. 186-221.
Ακολουθούν: Συμπεράσματα και Επίλογος σσ. 223-225, Βιβλιογραφία σσ. 227-238, Βραχυγραφίες σελ. 239, Πηγές σσ. 241-242, Γλωσσάρι σσ. 243-244, Ευρετήριο σσ. 245-247, Περίληψη στα αγγλικά (Summary) σσ. 249-251, Προέλευση εικόνων σσ. 253-254. Σύνολο σελ. 256.