Yiannias (εκδ.), Η βυζαντινή παράδοση μετά την Άλωση (1994, 2008)
[Βιβλιογραφία]

«Το 1453 η Κωνσταντινούπολη έπεσε στα χέρια των Οθωμανών Τούρκων, γεγονός που σήμανε το τέλος της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Εντούτοις, η παιδεία, της οποίας η Πόλη υπήρξε το χωνευτήρι για περισσότερα από χίλια χρόνια, συνέχισε να παρέχει στους ορθόδοξους χριστιανούς, και εν μέρει και στους ίδιους τους Τούρκους, πρότυπα τα οποία ενέπνεαν σεβασμό και άμιλλα. Έως τώρα, τα περισσότερα σημαντικά κείμενα που μαρτυρούν την ιστορία του μεταβυζαντινού πολιτισμού ήταν γραμμένα σε γλώσσες ελάχιστα γνωστές στη Δυτική Ευρώπη και την Αμερική. Η βυζαντινή παράδοση μετά την πτώση της Κωνσταντινούπολης συγκεντρώνει άρθρα διεθνώς διακεκριμένων μελετητών, οι οποίοι διερευνούν τις διάφορες όψεις του βυζαντινού πολιτισμού –θρησκευτικές, κοινωνικές, καλλιτεχνικές– που επιβίωσαν μετά την επιβολή της οθωμανικής κυριαρχίας.

Συνεργάτες είναι οι εξής: ο Sir Steven Runciman, διάσημος μεσαιωνιστής και μελετητής του Βυζαντίου και της Μέσης Ανατολής ο Σπύρος Βρυώνης, διευθυντής του Κέντρου Ελληνικών Σπουδών Αλέξανδρος Σ. Ωνάσης στο New York University ο John Meyendorff, κοσμήτωρ και καθηγητής Πατρολογίας και Εκκλησιαστικής Ιστορίας του St. Vladimir's Orthodox Theological Seminary, και καθηγητής Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο Fordham της Νέας Υόρκης η Αγλαΐα-Νέλλη Κάσδαγλη, μέλος του Τμήματος Ιστορίας στο Πανεπιστήμιο του Aberdeen, στη Σκωτία ο Milos Velimirovic, καθηγητής Μουσικής στο Πανεπιστήμιο της Virginia ο Χαράλαμπος Μπούρας, καθηγητής της Ιστορίας της Αρχιτεκτονικής στο Εθνικό Μετσόβιο Πολυτεχνείο η Θάλειας Γκούμα-Peterson, διευθύντρια του Μουσείου του Κολεγίου Wooster, καθηγήτρια και πρόεδρος του Τμήματος Τέχνης του ίδιου Κολεγίου ο Gary Vikan, έφορος μεσαιωνικών μνημείων στη Walters Art Gallery της Βαλτιμόρης και έκτακτος καθηγητής στο John Hopkins University και ο John J. Yiannias, αναπληρωτής καθηγητής της Ιστορίας της Τέχνης στο Πανεπιστήμιο της Virginia.» (Από την παρουσίαση στο οπισθόφυλλο του βιβλίου)

«[...] Κύριο μέλημά μας σ' αυτό το βιβλίο δεν είναι το όνομα που αποδίδεται στην περίοδο που ασχολούμαστε αλλά η ίδια η περίοδος, οι ιδέες και οι πράξεις που κληρονομήθηκαν από την εποχή της βυζαντινής εποχής και κληροδοτήθηκαν στον ορθόδοξο κόσμο έπειτα από την επιβολή της οθωμανικής κυριαρχίας. Στόχος μας δεν ήταν να προσδιορίσουμε τα χρονικά όρια της βυζαντινής παράδοσης ως τη σύγχρονη εποχή (αν και ορισμένα άρθρα αναφέρονται σ' αυτό το θέμα), ούτε να επιχειρήσουμε μια εκτεταμένη επισκόπηση. Η προσοχή μας στράφηκε αναγκαστικά σε έναν περιορισμένο αλλά αρκετά αντιπροσωπευτικό αριθμό θεμάτων, τα όποια, ελπίζουμε, θα βοηθήσουν τον ακριβέστερο καθορισμό ορισμένων όψεων αυτής της παράδοσης. Οι μελέτες του Steven Runciman, του Σπύρου Βρυώνη, Jr., του Milos Velimirovic, του Χαράλαμπου Μπούρα, του Gary Vikan, της Θάλειας Γκούμα-Peterson και του γράφοντος αποτελούν αναθεωρημένες εκδοχές εργασιών που παρουσιάστηκαν σε συμπόσιο που οργανώθηκε από τον γράφοντα στο Πανεπιστήμιο της Virginia στις 15 και 16 Απριλίου 1988 και που είχε τον τίτλο που τώρα χρησιμοποιείται για το βιβλίο αυτό. Από τις θετικές αντιδράσεις όσων παρακολούθησαν το συμπόσιο έγινε σαφές πως οι εργασίες συγκεντρωμένες θα κάλυπταν ένα κενό στο χώρο της αγγλικής βιβλιογραφίας. Με αυτό το σκεπτικό παρουσιάζονται εδώ, συνοδευμένες από δύο μελέτες που γράφτηκαν ειδικά γι’ αυτή την έκδοση από τον John Meyendorff και την Αγλαΐα-Νέλλη Κάσδαγλη. [...]» (Από την εισαγωγή του John J. Yiannias)

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ: John J. Yiannias, Εισαγωγή σσ. 7-13. Sir Steven Runciman, «Ρουμ Μιλετί»: Οι ορθόδοξες κοινότητες υπό τους Οθωμανούς Σουλτάνους σσ. 15-33. Speros Vryonis, Jr., Η βυζαντινή κληρονομιά στον επίσημο και έντεχνο πολιτισμό των βαλκανικών λαών σσ. 35-68. John Meyendorff, Υπήρξε ποτέ «Τρίτη Ρώμη»; Παρατηρήσεις για τη βυζαντινή κληρονομιά στη Ρωσία σσ. 69-88. Αγλαΐα-Νέλλη Κάσδαγλη, Κοινωνική ταυτότητα του φύλου και καθημερινή πραγματικότητα: το παράδειγμα της μεταβυζαντινής Νάξου σσ. 89-132. Milos Velimirovic, Οι βυζαντινές μουσικές παραδόσεις στους Σλάβους σσ. 133-146. Χαράλαμπος Θ. Μπούρας, Η βυζαντινή παράδοση στην εκκλησιαστική αρχιτεκτονική στα Βαλκάνια του 16ου και του 17ου αιώνος σσ. 147-192. Θάλεια Γκούμα-Peterson, Η εικόνα ως πολιτισμική παρουσία μετά το 1453 σσ. 193-226. Gary Vikan, Το ευαγγελιστάριο της Πινακοθήκης Walters W. 535 (1594 μ.Χ.) και η αναβίωση της παραγωγής ελληνικών πολυτελών χειρογράφων μετά την Άλωση σσ. 227-322. John J. Yiannias, Οι αγιογραφίες των τραπεζών του Αγίου Όρους: μια ερμηνεία σσ. 323-402. Συνεργάτες του τόμου σσ. 405-408. Ευρετήριο σσ. 409-419. Πλούσια εικονογράφηση (ασπρόμαυρες φωτ και σχέδια). Σύνολο σελ. 424 (24 Χ 17 εκ) χαρτόδετο.