Κωνσταντινόπουλος, Η μαθητεία στις κομπανίες των χτιστών της Πελοποννήσου (1987)
[Βιβλιογραφία]

Από τον Πρόλογο «Με τον όρο Μαθητεία εννοούμε αφενός τη χρονική διάρκεια που απαιτείται για την εκμάθηση ενός βιοτεχνικού-εμπορικού επαγγέλματος και αφετέρου το σύστημα με το οποίο συντελείται η εκμάθηση αυτή. Το σύστημα αυτό μπορεί να είναι παραδοσιακό ή σύγχρονο. Με το πρώτο οι γνώσεις, οι μέθοδοι και οι τεχνικές που χρειάζονται για την άσκηση ενός βιοτεχνικού-εμπορικού επαγγέλματος μεταβιβάζονται αποκλειστικά με εμπειρικό τρόπο και με τη μακρόχρονη επαγγελματική άσκηση του μαθητευομένου στους τόπους εργασίας. Με το δεύτερο η επαγγελματική κατάρτιση του μαθητευομένου ολοκληρώνεται με τη θεωρητική διδασκαλία, που γίνεται σε τεχνικοεπαγγελματικά σχολεία, και την πρακτική άσκηση, που γίνεται σε ειδικά εργαστήρια ή στους τόπους της εργασίας. Το παραδοσιακό σύστημα μαθητείας, με το οποίο διαιωνιζόταν η αποθησαυρισμένη επαγγελματική πείρα και αναπαράγονταν τα επαγγέλματα, είναι πανάρχαιο και επιβιώνει ως τις μέρες μας. Η ανάπτυξη της τεχνολογίας κατά τη Βιομηχανική Επανάσταση και οι ανάγκες του ανερχόμενου καπιταλισμού οδήγησαν στο σύγχρονο ή επιστημονικό σύστημα μαθητείας. 

Η μελέτη των παραδοσιακών συστημάτων μαθητείας ήταν παραμελημένη ως τα τελευταία χρόνια. Οι περισσότεροι από τους παλιότερους ερευνητές δεν μας έδωσαν ολοκληρωμένες επιστημονικές μελέτες για τα παραδοσιακά επαγγέλματα. Περιορίστηκαν κυρίως σε γενικές περιγραφές και σε αναζήτηση γραφικών και ανεκδοτολογικών στοιχείων. Μια εξήγηση του φαινομένου είναι ότι οι λαογράφοι και οι ιστορικοί τον περασμένου αιώνα και των αρχών του παρόντος [19ου - 20ού] έδιναν προτεραιότητα στη μελέτη των μνημείων του λόγου και στην ανίχνευση των καταβολών τους στην Αρχαιότητα ή το Βυζάντιο. Σκοπός τους κυρίως ήταν να επιβεβαιώσουν τη συνέχεια του Ελληνισμού και να προσδιορίσουν τα στοιχεία ταυτότητάς του. Και σε αυτόν βοηθούσε περισσότερο η μελέτη του πνευματικού πολιτισμού και λιγότερο ή καθόλου η μελέτη τον υλικού. Ο τρόπος αυτός θεώρησης των πραγμάτων και των φαινομένων έχει σήμερα σχεδόν ανατραπεί. Ένα πλήθος επιστημόνων έχει στρέψει το ερευνητικό ενδιαφέρον του σε θέματα που άλλοτε ήταν παραμελημένα και υποβαθμισμένα (συντεχνιακοί θεσμοί, πλανόδιοι τεχνίτες, παιδική και γυναικεία εργασία κλπ.), καθώς και στους μηχανισμούς αναπαραγωγής τον υλικού βίου. [...]

Η παρούσα εργασία, ασχολείται με το παραδοσιακό σύστημα μαθητείας στις πλανόδιες κομπανίες των χτιστών της Πελοποννήσου, δεν καλύπτει δηλαδή παρά μόνο μια επαγγελματική ειδικότητα και μια γεωγραφική περιοχή. Ειδικότερα με τη μελέτη αυτή επιχειρείται αφενός να επισημανθεί η κοινωνική και γεωγραφική προέλευση των μαθητευομένων και αφετέρου να καθοριστεί ο μηχανισμός εκμάθησης της τέχνης του χτίστη και οι συνέπειες που ο μηχανισμός αυτός είχε στη διαμόρφωση της προσωπικότητας των μαθητευομένων...»

Περιεχόμενα: Πρόλογος (σσ. 7-10). Βραχυβραχίες (σ. 11). Τα μαστοροχώρια (σσ. 13-32). Η μαστοριά ως επαγγελματική διέξοδος των νέων (σσ. 33-52). Η κομπανία και η θέση των μαθητευομένων σε αυτή (σσ. 53-69). Η μαθητεία (σσ. 71-91). Η «Αγαρηνή τέχνη» (σσ. 93-103). Η παρακμή των πλανόδιων κομπανιών (σσ. 105-117). Βιβλιογραφία (σσ. 119-126). Ευρετήριο (σσ. 127-131). Περίληψη στα γαλλικά / Résumé (σσ. 133-136). Σύνολο σε. 140.