Καραγιαννόπουλος, Βυζαντινοί Χάρτες Α΄ (1991)
[Βιβλιογραφία]

Καραγιαννόπουλος, Βυζαντινοί Χάρτες Α΄ (1991)

Με μια πρώτη ματιά, αυτός ο τόμος των 102 σελίδων και των ασυνήθιστα μεγάλων διαστάσεων (34 X 24 εκ) δίνει την εντύπωση ότι πρόκειται για μία χειροποίητη έκδοση – ίσως παιδικών σχεδίων. Όμως είναι ένα έργο βγαλμένο από την πολύχρονη εμπειρία και τον διδακτικό ζήλο του βυζαντινολόγου Ι. Ε. Καραγιαννόπουλου (1922-2000), ο οποίος διατέλεσε καθηγητής στην έδρα της Βυζαντινής Ιστορίας στο Αριστοτέλειο από το 1960 έως το 1990 (έκτακτος από το 1960 έως το 1963 και τακτικός τα επόμενα 27 χρόνια). εκείνη την εποχή, ιδίως τα πρώτα χρόνια, η βυζαντινή βιβλιογραφία στα ελληνικά ήταν πάρα πενιχρή. Ο Καραγιαννόπουλος έγραψε εγχειρίδια, όπου παραθέτει όλη τη βυζαντινή ιστορία με κάθε λεπτομέρεια, όπως αντιμετωπιζόταν το ιστορικό γίγνεσθαι τότε ή και ακόμα παλαιότερα, και επιπλέον κάθισε να φτιάξει αυτά τα χειροποίητα και εντελώς απλουστευμένα ή και απλοϊκά, αλλά πάρα πολύ βοηθητικά, χαρτογραφήματα, για να βοηθήσει τους φοιτητές, τους εκπαιδευτικούς, ακόμα και τους πανεπιστημιακούς συναδέλφους του, αλλά και το ευρύ κι ενημερωμένο κοινό. Πρώτη έκδοση το 1977. Είναι φανερό ότι τα κατασκεύασε όλα στο χέρι, με χάρακα, διαβήτη και γραφομηχανή για τα υπομνήματα. Δεν περιέχει, λοιπόν, βυζαντινούς χάρτες ο τόμος, αλλά χάρτες, σχεδιαγράμματα και πίνακες με θέμα τους πρώτους βυζαντινούς αιώνες. Αφενός πολεμικά χαρτογραφήματα: οι πορείες των εκστρατειών, όπως «Η πρώτη εκστρατεία του Βελισάριου κατά των Οστρογότθων, 534-540» (σσ. 19 + 19) και η διάταξη των αντιπάλων στα πεδία των μαζών. Αφετέρου χαρτογραφήματα που δείχνουν την εκκλησιαστική και τη διοικητική οργάνωση, τους ναυτικούς σταθμούς, τα επίκεντρα των μεγάλων σεισμών. Ενώ οι πίνακες αφορούν κυρίως στα φορολογικά. Όλα αυτά μπορεί να φαίνονται προϊστορικά τώρα που τα βρίσκει ο καθένας ηλεκτρονικά μέσα σε 3-1 ή 15 δευτερόλεπτα. Αλλά το χειροποίητο έχει άλλη αξία και επιπλέον αποτελεί έναν συγκινητικό μάρτυρα για τα χρόνια της μεγάλης βιβλιογραφικής φτώχειας, όταν έλειπαν κι όλα τα άλλα εκπαιδευτικά βοηθήματα. Για χάρτες ούτε λόγος εκείνη την εποχή.