Casson, Το ταξίδι στον αρχαίο κόσμο (1995)
[Βιβλιογραφία]

Το βιβλίο αυτό είναι μια μοναδική από άποψη πληρότητας μελέτη για τα ταξίδια στους αρχαίους χρόνους. Χρονολογικά, αρχίζει από τις μετακινήσεις των κατοίκων της Αιγύπτου και της Μεσοποταμίας μετά το 3000 π.Χ. και φτάνει ως τα ταξίδια των Χριστιανών προσκυνητών του 6ου αιώνα. Θεματικά, καλύπτει όλα τα βασικά σημεία: ποιοι ταξίδευαν και για πιο λόγο (ιδίως αν δεν ήταν έμποροι ή κρατικοί υπάλληλοι σε αποστολή)• πώς μετακινούνταν σε ξηρά και θάλασσα και με τι μέσο• τις ανέσεις του ταξιδιώτη (πανδοχεία, καπηλειά, εστιατόρια) –και, πάνω απ’ όλα, τη φύση του αρχαίου τουρισμού: τα δρομολόγια, τις περιοχές και τα αξιοθέατα που συγκέντρωναν την προτίμηση των ταξιδιωτών, τα μουσεία, τους ξεναγούς, τους ταξιδιωτικούς οδηγούς, τη συμπεριφορά του περιηγητή.

Η μελέτη είναι βασισμένη είτε στις ίδιες τις αρχαίες πηγές, από τις οποίες παρατίθενται άφθονα αποσπάσματα, είτε σε πρότυπα έργα που αντλούν το υλικό τους από τις φιλολογικές, αρχαιολογικές, επιγραφικές, παπυρολογικές και νομισματικές πηγές. Όλες οι σχετικές παραπομπές καταγράφονται εξαντλητικά στη βιβλιογραφία, η οποία, μολονότι παρακολουθεί και τεκμηριώνει το κείμενο λέξη προς λέξη, επισυνάπτεται κατά κεφάλαια στο τέλος, ώστε να ρέει απρόσκοπτα η αφήγηση. Επίσης, για κάθε χρονική περίοδο προτάσσεται σύντομη ιστορική εισαγωγή, ώστε να κατατοπίζεται ο μη ειδικός αναγνώστης.

Το αποτέλεσμα είναι ένα ανάγνωσμα μυθιστορηματικής υφής, που κερδίζει χρώμα και ζωντάνια χάρη στα συνεχή –πολλές φορές χιουμοριστικά– παραθέματα από έργα συγγραφέων όπως ο Ηρόδοτος και ο Αριστοφάνης, ο Λουκιανός και ο Παυσανίας, ο Κικέρων, ο Οράτιος, ο Μαρτιάλης, οι Πλίνιοι (Πρεσβύτερος και Νεότερος), αλλά και ο Λιβάνιος και ο Συνέσιος.

Περιεχόμενα: Πρόλογος του συγγραφέα σσ.13-15. Μέρος Πρώτο: Εγγύς Ανατολή και Ελλάδα σσ. 19-132. Μέρος Δεύτερο: Το ταξίδι στους ρωμαϊκούς χρόνους σσ. 135-284. Μέρος Τρίτο: Τουρίστες και τουρισμός των ρωμαϊκών χρόνων σσ. 287-411. Βραχυγραφίες σσ. 413-419. Σημειώσεις σσ. 421-466. Ευρετήριο 469-490. Κατάλογος εικόνων σσ. 491-492. Σύνολο σελ. 494.